Het Rotterdams vervoerbedrijf RET gaat in september 2004 de Chipkaart OV invoeren als betaalmiddel. Hierdoor verdwijnt de strippenkaart als toegangsbewijs. Andere steden volgen in de loop van 2004 en 2005. Volgens de planning zal eind 2006 de Chipkaart OV overal in Nederland gebruikt worden in trein, tram en bus.

De opdrachtgever voor de Chipkaart OV is Trans Link Systems een samenwerkingsverband van de NS, Connexxion en de gemeentelijk vervoerbedrijven van de Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Het East-West Consortium gaat het systeem voor de chipkaart bouwen. Het Octopus chipkaartsysteem uit Hong Kong wordt daarbij als voorbeeld genomen.

De reiziger moet de chipkaart zowel bij het in- als uitstappen langs een kaartlezer halen. Aan de hand van de berekende route word een bedrag van de kaart afgeschreven. Bussen en trams worden met GPS (satelliet navigatie) uitgerust om zo instap en uitstap halte van de reiziger te kunnen bepalen.

Het chipkaartsysteem wordt door de openbaar vervoerbedrijven om verschillende redenen ingevoerd. De gegevens over het reisgedrag van elke passagier kunnen worden gebruikt voor direct marketing. Ook de verrekening tussen de bedrijven onderling wordt eenvoudiger. Tot slot is het door het verdwijnen van de strippenkaart mogelijk om klaphekjes op NS stations en metro in te voeren. Hierdoor wordt zwartrijden bestreden.

Er komen drie soorten kaarten. Een zogenaamde ‘anonieme’ kaart die geen persoonsgegevens bevat. Daarnaast is er een gepersonaliseerde kaart die kan worden opgeladen en tot slot komen er abonnementskaarten die vrij toegang geven, persoonsgegevens bevatten en niet kunnen worden opgeladen.

Met de gepersonaliseerde kaart kan goedkoper worden gereisd dan met de anonieme kaart. De reden die Trans Link daarvoor geeft is dat aan de anonieme kaart extra kosten zijn verbonden. Een niet-oplaadbare anonieme kaart kan niet worden hergebruikt en een oplaadbare variant vereist de installatie van extra oplaadpunten. Maar dat argument gaat slechts ten dele op omdat de oplaadpunten tevens dienen voor de oplaadbare gepersonaliseerde kaarten. De woordvoerder van Trans Link laat weten dat “de reiziger bepaalt welke kaarttypes er komen”. Of er van marktwerking sprake zal zijn is de vraag omdat Trans Link de enige aanbieder van chipkaarten voor het openbaar vervoer zal worden. De vraag lijkt nu of het acceptabel is dat voor een grondrecht (privacy) extra moet worden betaald.

Wat er na de invoering van de Chipkaart OV met de conducteurs gaat gebeuren is niet duidelijk. Voor kaartcontrole in trein en metro zullen na installatie van de klaphekjes zeker minder conducteurs nodig zijn. De Amsterdamse wethouder van Verkeer, Mark van der Horst, heeft bij de regionale zender AT5 daar wel een oplossing voor genoemd door de invoering van de Chipcard OV in verband te brengen met meer camera’s in het openbaar vervoer.

De invoering van een chipkaartsysteem voor het openbaar vervoer in Helsinki heeft geleid tot felle kritiek van privacy organisaties. YTV, de aanbieder van openbaar vervoer in Helsinki, heeft een Big Brother Award gekregen van Electronic Frontier Finland voor een persoonsgebonden chipkaart. Ook in Helsinki waren anonieme kaarten alleen tegen een hogere prijs verkrijgbaar.

• Trans Link Systems http://www.translink.nl/
• East West Consortium http://www.eastwestconsortium.nl/
• Finse chipkaart http://www.ytv.fi/matkakortti/english/

Dit artikel is automatisch geconverteerd uit het oude archief van nieuwsbrieven van Bits of Freedom.