Uit een nieuw convenant tussen de AIVD en de MIVD blijkt dat beide diensten ongericht en grootschalig ‘e-mail’ willen aftappen. In het convenant, waarin vooral de samenwerking tussen de twee diensten beter wordt geregeld, staat dat de Nationale Sigint Organisatie (NSO) voor AIVD en MIVD de “interceptiecapaciteiten met betrekking tot e-mail-verkeer” gaat verzorgen. Deze taak komt bovenop de al bestaande plannen van de NSO om satellietverkeer en hoogfrequent radioverkeer af te luisteren. Wat de geheime diensten precies onder ‘e-mail’ verstaan, is niet helemaal duidelijk.

De NSO is in 2003 opgericht als een project-organisatie van AIVD en MIVD voor het afluisteren van satellietverkeer. Het Kabinet wil de NSO verzelfstandigen zodat er een derde geheime dienst ontstaat in Nederland. In een brief aan de Tweede Kamer van 24 januari 2005 beschrijft minister Remkes de activiteiten van de NSO als volgt: “Deze organisatie gaat de verwerving van alle verbindingsinlichtingen voor de AIVD en voor de MIVD ondersteunen. Dit betreft de interceptie van niet-kabelgebonden telecommunicatie te weten satellietcommunicatie en hoogfrequent radioverkeer. Ook zal de organisatie de bijbehorende signaal-en trafficanalyse leveren en wordt er crypto-onderzoek uitgevoerd. De analyse van het geïntercepteerde materiaal blijft bij de onderscheiden diensten.”

Voor het onderscheppen van satellietverkeer gaat de NSO flink uitbreiden op een nieuwe lokatie. Defensie heeft daarvoor een deel van het terrein van KPN-dochter Xantic in Burum gekocht. Op de bouwtekeningen, die bij de aanvraag voor een bouwvergunning horen, staat een ontwerp voor 15 schotels. Zeven schotels gaan naar Intelsat satellieten luisteren en acht naar Inmarsat. Defensie heeft eerder gezegd dat de NSO in totaal 20 schotels gaat beheren.

Het convenant tussen AIVD en MIVD spreekt over een aantal fasen waarin de opbouw van de NSO gaat verlopen. “In de eerste fase wordt een organisatiedeel opgericht voor de aansturing en exploitatie van de satellietinterceptiecapaciteit. Dit deel zal voor 1 november 2005 gereed zijn. Vervolgens zal dit organisatiedeel worden uitgebouwd naar een NSO waarin ook de interceptie van hoogfrequent radioverkeer alsmede de interceptiecapaciteiten met betrekking tot e-mail-verkeer met bijbehorende direct gerelateerde activiteiten zullen worden ondergebracht.”

Het is onduidelijk wat in het convenant precies met ‘e-mail’ wordt bedoeld. Wanneer er sprake is van grootschalig en ongericht afluisteren heeft de NSO alleen de bevoegdheid om draadloze communicatie te onderscheppen. Het ongericht afluisteren van internet backbones of knooppunten valt daarom af. E-mail kan in principe op veel manieren over draadloze technologie gebruikt worden; via satelliet, via HF radio signalen (packet-radio) en met behulp van mobiele telefonie. Volgens een woordvoerder van het ministerie van defensie heeft de NSO verzekerd dat alleen e-mail over satelliet zal worden afgeluisterd. Maar een dergelijke uitleg verklaart niet waarom er voor het afluisteren van e-mail aparte “interceptiecapaciteiten” moeten worden gebouwd. Immers, het bouwen van schotels voor het afluisteren van satelliet-communicatie (telefonie en data-communicatie) is al genoemd in het convenant. Een woordvoerder van defensie verklaart het apart noemen van ‘e-mail’ uit het feit dat de interceptie van e-mail per satelliet al sinds 2001 plaatsvindt vanaf een geheime lokatie en dat de installatie hiervoor overgebracht wordt naar het nieuwe NSO-station in Burum.

Kamerlid Van Velsen (SP) heeft aan de minister van defensie uitgebreide vragen gesteld over de NSO. Het Kamerlid wil weten waaruit precies de behoefte voortkomt om het afluisteren van satelliet-communicatie zo enorm te laten groeien. Bovendien wil het Kamerlid weten in hoeverre de NSO haar installaties aan buitenlandse geheime diensten beschikbaar stelt en wat de invloed van het NSO-station in Burum is op de veiligheid van de omwonenden. “Deelt u de mening dat de inzet van een satellietgrondstation voor het onderscheppen van informatie in het kader van de strijd tegen het internationale terrorisme de symboolfunctie verhoogt van een dergelijk object voor terroristen?”

• Convenant tussen AIVD en MIVD (08.07.2205) http://www.mindef.nl/Images/Convenant%20AIVD-MIVD.%20versie077net3_tcm6-42706.pdf
• Kamervragen 2004-2005, vraagnr. 2040518130, Tweede Kamer (13.07.2005) Vragen van het lid Van Velzen (SP) aan de minister van Defensie over de uitbreiding van het schotelpark NSO in Burum.
• Nationale Sigint Organisatie bouwtekeningen http://www.bof.nl/nso.html

Dit artikel is automatisch geconverteerd uit het oude archief van nieuwsbrieven van Bits of Freedom.