Minister Donner van justitie heeft in een brief aan de Tweede Kamer de oprichting van een Notice and Takedown systeem aangekondigd. Donner wil daarvoor aanhaken bij het nieuwe Nationaal Meldpunt Cybercriminaliteit bij het National High Tech Crime Centre (NHTCC) van de KLPD. Het Notice and Takedown systeem moet op 1 januari 2006 operationeel zijn en zich in eerste instantie richten op “de bestrijding van haatzaaiende en terroristische uitingen”.

In het Notice and Takedown systeem (NTD) gaat de KLPD aan internetproviders vertellen welke onrechtmatige uitingen op websites en internetfora verwijderd moeten worden. Justitie wil beginnen met een uitbouw van “de meldpuntfunctie en de beoordelingsorganen waarbij overheidsinstanties zijn betrokken”.

Oorspronkelijk komen de plannen voor een NTD procedure neer op een overeenkomst tussen de internetproviders, justitie en belanghebbenden zoals Brein waarbij alle meldingen van onrechtmatige of strafbare sites door een groep onafhankelijke deskundigen worden beoordeeld. De providers leggen zich bij die beoordeling neer en zijn van alle aansprakelijkheid gevrijwaard. In het plan van Donner komen de onafhankelijke deskundigen en de vrijwaring niet terug. Ook ontbreekt in het plan elke referentie naar hoor en wederhoor van de eigenaar van de website. Bovendien is onduidelijk of een beslissing van het NTD systeem de gang naar de rechter door de betroffenen uitsluit.

Donner kondigde het NTD systeem in januari 2005 aan. Op dat moment was nog sprake van overleg met de internetproviders. In een brief aan de Tweede Kamer in januari 2005 meldde Donner de resultaten van een haalbaarheidsonderzoek naar het NTD systeem. In de brief werd een opzet beschreven “om strafbare inhoud van berichten op het internet, zoals kinderporno, discriminatie en inbreuken op auteursrechten, door de overheid samen met internetbedrijven, tegen te kunnen gaan. De kern van het onderzochte NTD systeem is een meldpunt, zoals nu het Meldpunt Discriminatie Internet, voor illegale informatie. In het onderzochte systeem ontvangen medewerkers van het meldpunt meldingen van burgers over vermeende illegale informatie op het internet en laten deze door deskundigen onderzoeken op het strafbare karakter daarvan. Het kan gaan om een website, een nieuwsgroep of andere vormen van online content die op de diverse onderdelen van het internet zijn geplaatst. Daarnaast bewaakt het meldpunt bepaalde specifieke websites, nieuwsgroepen, en dergelijke waarvan bekend is dat er illegaal materiaal voorkomt. Als mogelijk illegaal materiaal is aangetroffen dat wordt gefaciliteerd (‘gehost’) in Nederland, dan wordt een zogenaamde notice uitgebracht aan de hosting-provider om de informatie weg te halen ( take down) en de politie wordt gevraagd onderzoek te doen naar de persoon of personen verantwoordelijk voor het plaatsen van de informatie. In de onderzoeksrapportage wordt geconcludeerd dat voor een dergelijk systeem bij de betrokken organisatie (internet service providers, openbaar ministerie en politie) draagvlak bestaat. Wel worden nog enkele discussiepunten genoemd waarover nog overeenstemming bereikt moet worden.”

Inmiddels beschrijft Donner in zijn nieuwe brief van 11 augustus een afgeslankte vorm van het NTD systeem waarin de bestrijding van haatzaaiende en terroristische uitingen voorrang krijgt. Hiermee wordt een trend voortgezet waarin terreurbestrijding als breekijzer dient voor nieuwe controversiële maatregelen. De internetproviders zijn overvallen door de plannen van Donner en ontkennen dat zij met het voorstel akkoord zijn gegaan. Volgens een bericht van het Internet Service Provider Overleg (ISPO) waren de providers tijdens het overleg met justitie “zeer kritisch ten opzichte van de voorgestelde inrichting van een meldpunt voor onrechtmatige content. Het merendeel van deze providers heeft dan ook aangegeven niet op deze wijze een dergelijk meldpunt te willen inrichten. Wel is er naar aanleiding van het onderzoek door de deelnemende providers aangedrongen op overleg met Justitie over NTD. Sindsdien is echter van Justitie niets meer vernomen.”

De providers willen eerst met Donner overeenstemming bereiken over de uitgangspunten van het NTD systeem. Ze gaan niet akkoord met een opzet waarbij het NTD zich ‘werkenderwijs’ zal ontwikkelen. Bovendien wil het ISPO een “onafhankelijke toetsing door het meldpunt, waarbij zowel de klager als de internetgebruiker die de gewraakte uiting zou hebben gedaan anoniem hun kant van het verhaal kunnen doen en de mogelijkheid hebben om alsnog naar de rechter te stappen indien zij het niet eens zijn met de beslissing van het meldpunt. De vrijheid van meningsuiting en de privacy op internet dienen door middel van deze waarborgen te worden gegarandeerd.” Ook willen de providers een vrijwaring en afspraken over de kosten.

Sinds de inwerkingtreding van de Aanpassingswet richtlijn inzake elektronische handel (op 18-06-2004) is de aansprakelijkheid van internetproviders wettelijk geregeld. Met deze wet is de Europese e-commerce richtlijn (2000/31/EG) in Nederlandse wetgeving vastgelegd. In principe zijn de internetproviders niet aansprakelijk voor het gedrag van hun klanten, behalve in hele specifieke hostinggevallen. Daarbij geldt een driestappentoets. Providers riskeren alleen aansprakelijkheid als ze een klacht hebben ontvangen, als uit die klacht blijkt dat de onrechtmatigheid onmiskenbaar is en als ze dan niet ingrijpen. In de praktijk leidt die regel tot grote verwarring, wanneer een provider moet ingrijpen, en hoe de balans gewaarborgd kan worden tussen vrijheid van meningsuiting en rechten van derden.

Een NTD systeem kan duidelijkheid scheppen wanneer de onafhankelijkheid ervan gewaarborgd is. In het voorstel van Donner lijkt het er echter meer op dat de KLPD sommaties gaat uitdelen aan de providers en gaat beslissen wat van internet verwijderd moet worden. Wanneer de aansprakelijkheid van de internetproviders niet duidelijk is afgebakend, kan zo’n systeem ertoe leiden dat elke klacht onmiddellijk leidt tot verwijdering van een website of bericht op een forum. Uit het Multatuli onderzoek van Bits of Freedom (zomer 2004) naar de omgang van providers met klachten over auteursrecht bleek dat een grote meerderheid van de providers websites verwijdert zonder de klacht inhoudelijk te toetsen en zelfs de website goed te bekijken.

• Brief Donner aan de Tweede Kamer (11.08.2005) http://www.justitie.nl/pers/kamerstukken/include.asp?bestand=/extern/documentportal/Brieven%20TK/20050811_5363542%20moties%20en%20toezegging%20Notice%20and%20Takedown.doc.c
• ISPO: NTD voorstel Donner heeft geen draagvlak onder providers (12.08.2005) http://www.ispo.nl/home/dossiers/ntd/
• Notice en takedown dossier http://www.bof.nl/takedown/

Dit artikel is automatisch geconverteerd uit het oude archief van nieuwsbrieven van Bits of Freedom.