Het Europese Hof van Justitie heeft de regeling die de doorgifte van passagiersgegevens van luchtvaartmaatschappijen aan de Verenigde Staten mogelijk maakt ongeldig verklaard. Het Hof deed dit in zijn uitspraak van 31 mei 2006 in een zaak die het Europese parlement had aangespannen tegen de Europese Commissie en de Raad van ministers. Nu blijkt dat de Commissie en de Raad buiten hun bevoegdheden hebben gehandeld door de regeling op de verkeerde grondslag te baseren. Het Hof heeft de rechtsgevolgen van de regeling in stand gelaten tot 30 september 2006 om redenen van rechtszekerheid.

Het Hof heeft geen uitspraak gedaan over de klachten van het Europees Parlement dat de regeling onrechtmatig is vanuit het oogpunt van de bescherming van persoonsgegevens en de persoonlijke levenssfeer van reizigers. Vanuit deze hoek staan er dus vooralsnog geen inhoudelijke bezwaren in de weg aan een nieuwe regeling, binnen het kader van de EU, of door middel van aparte overeenkomsten van de verschillende lidstaten met de VS.

De Amerikaanse overheid besloot na 11 september 2001 eenzijdig dat het voor vertrek de gegevens van passagiers naar de Verenigde Staten wilde hebben. Het gaat om gegevens uit het PNR-reserveringssysteem waaronder namen, verblijfplaatsen, creditcardnummers, e-mail adressen en voedselvoorkeuren van passagiers op transatlantische vluchten. Dit plaatste de luchtvaartmaatschappijen voor een dilemma, nu de doorgifte van deze gegevens onmogelijk gemaakt werd door de Europese privacy-richtlijn. De Europese Commissie kwam met een ‘oplossing’ door in onderhandelingen te treden met de VS en te komen met een akkoord over de doorgifte ondanks een negatief advies van het Europees Parlement. Het Parlement stelde dat het akkoord onvoldoende bescherming bood voor de Europese burgers en dat het Commissie de verkeerde bevoegdheid had aangewend.

Het Europees Parlement heeft nu dus gelijk gekregen met haar stelling dat de regeling niet gebaseerd had mogen worden op een artikel uit de privacy-richtlijn dat gaat over de doorgifte van persoonsgegevens aan derde landen zoals de VS. Doorgifte aan derde landen is alleen mogelijk als deze landen een adequaat beschermingsniveau hebben en de Commissie heeft de bevoegdheid hier over te beslissen. Het Hof heeft geoordeeld dat de Commissie het akkoord echter helemaal niet op deze richtlijn en het artikel over doorgifte aan derde landen had mogen baseren. Het akkoord had namelijk tot doel terrorisme en zware criminaliteit te bestrijden en de richtlijn gaat niet over deze problematiek, maar over de regulering van de interne markt.

Een nieuw akkoord binnen het kader van de EU zou nu waarschijnlijk binnen de derde pijler kunnen worden gesloten. De derde pijler geeft de EU bevoegdheden op het vlak van politie en justiti?le samenwerking. Ook is er de mogelijkheid dat Nederland en de andere lidstaten ieder voor zich een overeenkomst sluiten. In beide gevallen zijn het de lidstaten die de doorslag geven over de inhoud van de nieuwe regeling. Dit geeft de nationale parlementen een belangrijke rol bij de totstandkoming. Zij zouden in staat zijn een overeenkomst tegen te houden.

Voorlopig lijkt de Europese Commissie de weg naar een oplossing te willen uitstippelen. De Europese Commissie zegt het oordeel van het Hof “in detail te zullen bestuderen om te komen tot een oplossing waarbij we zowel de strijd tegen terrorisme als burgerrechten aandacht zullen geven”, aldus een woordvoerder tegen het ANP. Er is geen aanleiding te verwachten dat deze oplossing er wezenlijk beter op wordt vanuit het perspectief van de privacy van reizigers naar de VS.

• Hof schrapt akkoord VS over passagiersgegevens (31.05.2006) http://www.nu.nl/news/742621/21/rss/EU-Hof_schrapt_akkoord_VS_over_passagiersgegegevens.html
• De uitspraak van het Europese Hof (31.05.2006) http://curia.eu.int/jurisp/cgi-bin/form.pl?lang=EN&Submit=Rechercher$docrequire=alldocs&numaff=C-317/04&datefs=&datefe=&nomusuel=&domaine=&mots=&resmax=100
• Het persbericht van het Europese Hof van Justitie (30.05.2006) http://curia.eu.int/en/actu/communiques/cp06/aff/cp060046en.pdf
• Courts annul EU-US air data deal (30.05.2006) http://www.eupolitix.com/EN/News/200605/e2bac420-d618-4608-94c0-59fd19aba6a5.htm
• EU-US passenger data transfer deal annulled by European Court (30.05.2006) http://www.privacyinternational.org/article.shtml?cmd[347]=x-347-537923

Dit artikel is automatisch geconverteerd uit het oude archief van nieuwsbrieven van Bits of Freedom.