De rechtbank Den Haag heeft vandaag uitspraak gedaan in het kort geding over het afluisteren en observeren van de Telegraaf-journalisten Joost de Haas en Bart Mos door de AIVD. De journalisten, de Telegraaf, het Nederlands Genootschap van Hoofdredacteuren en de Nederlandse Vereniging van Journalisten hadden de zaak tegen de AIVD aangespannen. De journalisten hadden het vermoeden door de AIVD afgeluisterd te worden, naar aanleiding van een publicatie over AIVD-documenten die zij via een geheime bron gekregen hadden. “De AIVD moet het afluisteren en observeren van de beide journalisten in verband met de betreffende documenten met staatsgeheime informatie staken. Voorts dient alle informatie die de AIVD in dit verband heeft verkregen door de journalisten af te luisteren en te observeren, verwijderd en vernietigd te worden.”, zo meldt de rechtbank in het persbericht.

De AIVD had naar aanleiding van de publicaties in De Telegraaf op 21 en 22 januari 2006 over het circuleren van AIVD informatie in de onderwereld een onderzoek ingesteld. Het betrof een zogenaamd a-onderzoek, waarbij gebruik kan worden gemaakt van bijzondere (opsporings)bevoegdheden, zoals het aftappen van gesprekken. De rechter achtte voldoende aannemelijk dat deze bevoegdheden tegen de journalisten werden ingezet. Het staat volgens de rechter overigens niet vast dat de journalisten echt onderwerp van het onderzoek waren. Hij wees de vordering desondanks toch toe. “Als de veronderstelling niet juist is, schaden de voorzieningen de belangen van de Staat immers niet, en in elk geval niet wezenlijk [..].”

De rechter toetste de inzet van de bevoegdheid tot afluisteren en observeren aan het recht op de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van nieuwsgaring, en het daarop gestoelde recht op bronbescherming. Deze rechten vallen onder de bescherming van artikel 10 van het Europese Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM). “Voor het toepassen van de hier besproken dwangmiddelen tegen of ten opzichte van journalisten zijn zwaardere aanwijzingen voor hun betrokkenheid bij de gevaren waartegen de Wiv 2002 bescherming beoogt te bieden vereist dan hier aanwezig zijn.”, aldus de rechter. De rechter ging er daarbij van uit dat de journalisten slechts een doorgeefluik waren geweest, terughoudend met de informatie waren omgegaan en voor de publicatie kopie?n aan de AIVD hadden afgegeven.

De zaak kreeg ook al internationale aandacht, onder meer van de International Federation of Journalists (IFJ). De IFJ schreef brieven over de zaak aan de Europese Commissie en het Europees Parlement. In de brieven roept de IFJ de Europese Unie op de zaak te onderzoeken en te komen met een duidelijke en ondubbelzinnige stellingname voor de persvrijheid.

“Volgens advocaat Michiel Pestman van De Telegraaf is dit de eerste keer dat de rechter de AIVD terugfluit. ‘Dit is echt uniek.'”, zo meldt het ANP. Het Openbaar Ministerie is nog aan het onderzoeken of de journalisten vervolgd kunnen worden voor het openbaar maken van staatsgeheimen.

• Uitspraak rechtbank Den Haag (21.06.2006) http://www.rechtspraak.nl/ljn.asp?ljn=AX9008
• Persbericht van de rechtbank (21.06.2006) http://www.rechtspraak.nl/Actualiteiten/AIVD+moet+afluisteren+en+observeren+Telegraafjournalisten+staken+en+verkregen+informatie+verwijderen.htm
• AIVD moet afluisteren journalisten staken (21.06.2006) http://www.nu.nl/news/759941/15/AIVD_moet_afluisteren_journalisten_staken.html
• IFJ Demands European Union Action as National Security Services Target Media and Journalists (01.06.2006) http://www.ifj.org/default.asp?index=3945

Dit artikel is automatisch geconverteerd uit het oude archief van nieuwsbrieven van Bits of Freedom.