Gisteren noemden we de inbreng van Justitie voor de evaluatie van de bewaarplicht ‘waardeloos’. Het Ministerie van Justitie verrast vriend en vijand met haar reactie tegenover nieuwssite Webwereld: ‘We zien zeker het nut van de bewaarplicht. Punt.’ Van zulke rake klappen moest Bits of Freedom toch even een nachtje bijkomen. Vandaag constateren we dat de verantwoording van Justitie waardeloos blijft. Punt (en op basis van nieuwe analyse).

Bits of Freedom analyseerde gisteren in een blog dat Justitie ter rechtvaardiging van de bewaarplicht cruciale vragen uit de weg gaat en dat zij irrelevante praktijkvoorbeelden levert. Omdat de inbreng geen bewijs levert voor de noodzaak van de controversiële bewaarplicht telecomgegevens, noemde we de Nederlandse inbreng voor de Europese evaluatie ‘waardeloos’. Onze analyse leidde direct tot nieuwsberichten op onder meer NU.nl, Security.nl en Webwereld.

Bij nieuwssite Webwereld heeft Justitie vervolgens gereageerd op onze analyse: ‘We zien zeker het nut van de bewaarplicht telecomgegevens. Punt’. Met deze reactie schiet Justitie zichzelf tweemaal in de voet.

i. Haar reactie toont aan dat ze nog steeds niet in staat is om de privacy-inbreuk van de bewaarplicht te rechtvaardigen. En dat ze niet open staat voor debat op inhoudelijke argumenten. Wij lezen ‘punt’ als: ‘hiermee is de kous af’. Een dergelijk standpunt hoort niet bepaald thuis in een democratische rechtstaat.

ii. Daarnaast schrijft vaste jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM, uitspraak Silver a.o. v. The United Kingdom, §97) voor dat ‘nut’ niet voldoende is om inbreuken op grondrechten te rechtvaardigen. Er moet sprake zijn van ‘noodzaak’. Oftewel, de bewaarplicht moet niet alleen handig zijn voor de opsporing. Justitie dient een direct verband tussen de bewaarplicht en de bestrijding van criminaliteit aan te tonen. Omdat we te maken hebben met een inbreuk op de privacy van álle Nederlanders die naar aard en omvang ongeëveraard is – volgens de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming de grootste privacyschending in de Europese Unie – ligt de bewijslast voor voorstanders van de bewaarplicht bijzonder hoog. Nu Justitie aan ‘nut’ blijft refereren, verlaagt zij haar beoordelingscriteria dusdanig, dat haar magere rechtvaardiging van de bewaarplicht sowieso onder de maat is.

Naast deze verrassende reactie, stelt Justitie op Webwereld dat ze niet verwacht dat er binnenkort iets aan dat standpunt gaat veranderen. “Het is een traject dat loopt met de Europese Commissie. Dat is niet iets waar op basis van de mening van BoF nog iets aan wordt veranderd.” Dit is onjuist. Op 3 december organiseerde de Europese Commissie een conferentie in Brussel, waar stakeholders vanuit Europa werden uitgenodigd input te leveren op de evaluatie. Bits of Freedom heeft op deze bijeenkomst ten overstaan van alle Europese experts een keynote speech gehouden, getiteld ‘What the European Commission owes 500 million Europeans’ (PDF). Het evaluatierapport verschijnt in maart 2011, de evaluatie is nog in volle gang en Bits of Freedom stelt alles in het werk om, op basis van gedegen analyse en niet omdat we iets ‘menen’, op te komen voor de bescherming van onze digitale burgerrechten. De korte speech bevat alleen al 22 voetnoten naar jurisprudentie, literatuur en nieuwsberichten.

We hopen dat Justitie in de toekomst open blijft staan voor inhoudelijk debat over deze controversiële inbreuk op onze grondrechten. Als Justitie van zulk dik hout planken blijft zagen, ondermijnt ze haar eigen geloofwaardigheid. Punt.