Londen stond afgelopen week in de fik: criminelen braken in en liepen met HD-tv’s de winkels uit. Iedere avond was het raak. En tot overmaat van ramp verspreidden de rellen zich naar andere steden. Toen bleek dat de criminelen zich zouden organiseren via BlackBerry Messenger (ping) en andere sociale media was de conclusie dus snel getrokken: de stekker eruit. Logisch toch? Nee, niet bepaald. Vijf argumenten tegen een social mediablokkade.

Een social mediablokkade raakt onschuldige mensen. Dat kan ingrijpende gevolgen hebben: zo is Londen een financieel centrum en de meeste bankiers en advocaten maken gebruik van BlackBerry. Hoe weet je zeker dat een social mediablokkade niet leidt tot een faillissement? Maar ook liefdesbrieven, boodschappenlijstjes en geroddel komen niet meer aan. En ook die berichten verdienen bescherming.

Een social mediablokkade werkt niet. De logica is kinderlijk eenvoudig: de rellen zijn georganiseerd via social media, dus als je social media blokkeert stop je de rellen. Maar de Rodney King-rellen waren minstens even heftig. En toen bestond het internet nog niet eens. En zelfs toen het hele internet werd uitgezet in Egypte, moest Mubarak toch zijn biezen pakken.

Het bestrijden van dit soort criminaliteit kan ook anders, beter. De Engelse politie overwoog eerst om social media uit te zetten: maar ze hebben vervolgens via social media criminelen opgespoord. Door bijvoorbeeld gericht verkeer te tappen – die ping-berichten zijn blijkbaar helemaal niet zo goed beveiligd. Minder ingrijpend. Werkt beter. Is dat dan een vrijbrief om iedereen te tappen en het hele internet in de gaten te houden? Nee, natuurlijk niet. Ook hier geldt weer: onschuldige burgers moeten buiten het vizier van de opsporing blijven.

De lijn tussen criminaliteit en politiek protest is moeilijk te trekken. Bijna iedereen is het erover eens: het verzamelen van HD-televisies is niet bepaald aan te merken als politiek protest. Maar die grens is soms moeilijk te trekken. Ook tijdens de revolutie in Egypte werd geplunderd. En toen was ook bijna iedereen het eens: het internet had niet uitgezet mogen worden.

China, Iran en Engeland. Wat klopt niet aan dit rijtje? China reageerde verheugd op de uitspraken van de Engelse regering: ze complimenteerde de regering met deze dappere stap om internetvrijheid in te perken. En eerlijk is eerlijk: als het voor Engeland gerechtvaardigd zou zijn om social media te blokkeren om gebouwen en HD-televisies te beschermen, is het voor Iran en China dan niet gerechtvaardigd het internet te controleren voor de nationale veiligheid? Daar zit een ongemakkelijk spanningsveld.

De Engelse regering gaat nu onderzoek doen naar de vraag of social media moeten worden gecontroleerd door de overheid. De eerste vraag is natuurlijk: mag dit wel vanuit grondrechtelijk perspectief? Iedere inperking van communicatiemiddelen is immers een inbreuk op de vrijheid van meningsuiting. En een blokkade van hele communicatieplatforms is een bijzonder vergaande inbreuk. Inperkingen moeten worden getoetst aan eisen van noodzakelijkheid, effectiviteit, proportionaliteit en subsidiariteit, zoals die zijn ontwikkeld in de jurisprudentie van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

En wat is de uitkomst in dit geval? Je raadt het al: een social mediablokkade is naar onze mening nooit toelaatbaar. Hopelijk draait Diederik Samsom van de PvdA dan ook helemaal bij. We wachten het rapport van de Engelse regering vol spanning af.