Wat doet de overheid eigenlijk met de grote hoeveelheden informatie die zij over jou heeft? Hoe zit het met de transparantie en privacy van jouw gegevens bijvoorbeeld? De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) presenteerde onlangs het rapport iOverheid waarin een aantal adviezen aan de overheid wordt gegeven over het beheren van informatiestromen. Dat verloopt nu lang niet altijd even soepel namelijk. Hieronder belichten we één van de adviezen en de reactie daarop van het kabinet. Let op: iAlert!

Wat is de WRR en wat hebben ze onderzocht?
De WRR is een onafhankelijk adviesorgaan voor de Nederlandse regering die zich vooral bezighoudt met maatschappelijke vraagstukken, zoals in het iOverheid rapport. Er gaan nog veel dingen mis met betrekking tot beschikbaarheid, veiligheid en gebruik van informatiestromen binnen de overheid; denk bijvoorbeeld aan de datalekken van DigiNotar. Naar aanleiding van een grootschalig empirisch onderzoek komt de WRR in het rapport tot de conclusie dat de overheid teveel in termen van techniek en ICT denkt en daarmee te weinig de focus legt op de informatiestromen die daar uit voortkomen. Zij is er nog niet voldoende van doordrongen dat er een zogenaamde informatieOverheid is ontstaan, wat de WRR vervolgens iOverheid noemt. Daarmee bedoelen ze dat informatiestromen centraal staan en er nagedacht moet worden over de consequenties van ICT ontwikkelingen:

“Dit is een overheid die volop ‘draait’ op nieuwe informatiestromen die door ICT mogelijk zijn gemaakt.” (Uit het persbericht.)

In een iOverheid moet nagedacht worden over hoe de informatiestromen gebruikt worden en wie er toegang tot heeft. Omdat deze iOverheid er langzaam in is geslopen, is er weinig tot geen inhoudelijke bezinning aan vooraf gegaan. Het is volgens de WRR daarom nu van belang dat de overheid zich goed beseft dat ze een iOverheid is en dit besef ook in concreet beleid omzet.

Het advies van de WRR
Transparantie over jouw persoonsgegevens is volgens de WRR in een iOverheid van groot belang. Daarom pleiten zij voor een zogenaamd iPlatform en een iAutoriteit. In tegenstelling tot wat deze namen doen vermoeden, gaat het hier niet om nieuwe Apple producten. Het gaat om het ontwikkelen van een eenduidig platform waar burgers in kunnen zien welke informatie de overheid van ze heeft, wie er verantwoordelijk voor is, de iAutoriteit dus, en wat ermee gebeurt. Een helder advies van de WRR luidt dan ook als volgt:

“Transparantie en accountability van de iOverheid moeten van een duidelijke ‘adres’ worden voorzien. Er dient daarom voor burgers één platform te komen waar de transparantiefunctie invulling krijgt en één autoriteit waar de accountability wordt belegd.” (Op pagina 231 van het rapport.)

Reactie van het Kabinet
In een reactie op het rapport, sluit het Kabinet zich aan bij het concept van een iOverheid en het belang van een diepgeworteld besef hiervan binnen de beleidsvoering. Ook wil het Kabinet zich inzetten voor een zogenaamd iPlatfom. Het Kabinet geeft aan dit te willen doen in de uitbreiding van de functionaliteit van MijnOverheid. De volgende vier punten wil het Kabinet daarbij bewerkstelligen:

• inzage in de gegevens die de overheid over de burger heeft;
• inzage in het gegevensverkeer tussen overheidsorganisaties (welke gegevens over mij worden tussen welke organisaties uitgewisseld);
• een mogelijkheid tot verzoeken om correctie van onjuiste gegevens;
• een mogelijkheid om eigen gegevens op eigen verzoek actief te delen met derde partijen.

Bits of Freedom vindt het een goede ontwikkeling dat de overheid aangeeft transparantie na te willen streven en hier ook een concreet plan voor presenteert. Daarbij is waakzaamheid in de uitwerking van de plannen echter wel cruciaal. De veiligheid van privégegevens kunnen hiermee namelijk in het geding komen. Datalekken bij DigiD uit het verleden hebben ons dat toch al pijnlijk duidelijk gemaakt. De beveiliging van privégegevens moeten op orde zijn voordat een dergelijk transparant platform ontwikkeld wordt. Nog een tip: iOverheid, iPlatform en iAutoriteit doen iets te veel denken aan de alom bekende hardware producten. Misschien een andere naam bedenken?