Al meer dan een decenium hebben we in Nederland een Nationaal Rapporteur Mensenhandel (NRM) met de taak te rapporteren over mensenhandel in Nederland. Twee maanden geleden verscheen haar rapport over de bestrijding van seksueel misbruik van kinderen. ICT is niet een uitdaging maar biedt juist kansen, is de toon van het rapport.

Seksueel misbruik van kinderen is schokkend en de bestrijding ervan moet dan ook hoge prioriteit hebben. Beschikbare middelen moeten efficiënt en effectief ingezet worden. De NRM ziet dat ook zo en komt tot de conclusie dat de overheid tekort schiet in de aanpak. In haar speech bij de presentatie van de 1e Rapportage Kinderpornografie:

Kinderpornografie gaat dus niet alleen over bits en bytes, maar het gaat over daders die slachtoffers maken. […] Ik vind dat de overheid bij de bestrijding van kinderpornografie teveel de focus legt op het beeldmateriaal en onvoldoende op het seksuele geweld zelf.

Wat vindt de rapporteur van de punten die van invloed zijn op jouw communicatievrijheid en privacy? De belangrijkste conclusie is dat informatietechnologie geen bedreiging is, maar juist veel kansen biedt. Omdat er veel materiaal digitaal beschikbaar is, is het makkelijker geworden de bewijslast rond te krijgen. Bij misbruik van baby’s en peuters (!) kan het zelfs het enige bewijsmateriaal zijn. Ook kan technologie ingezet worden voor preventie door het geven van voorlichting of het vroegtijdig opmerken van potentieel misbruik. Technologie maakt het misbruik zichtbaar. (p. 37-38, speech)

De NRM is kritisch op maatregelen die niet effectief zijn, maar wel de communicatievrijheid inperken. Iemand volledig afsluiten van internet is praktisch gezien niet haalbaar, bovendien is het mogelijk een schending van de vrijheid van meningsuiting. En het is maar de vraag of ook het monitoren van iemands gebruik van internet wel wenselijk is. Die effectiviteit wordt ook in twijfel getrokken als gaat om filters op internetverbindingen. Van schijnoplossingen wordt niemand beter. (p. 223-224, 255, 268)

Bij de bestrijding van seksueel misbruik van kinderen op internet moet meer samengewerkt worden, zo stelt het rapport. Bij een eerdere samenwerking werd geprobeerd een ineffectief internetfilter op te zetten. Wetenschappers en organisaties als Bits of Freedom mogen daarbij niet uitgesloten worden omdat er anders geen effectieve aanpak kan zijn. De uitdaging daarbij:

Telkens moet opnieuw de afweging worden gemaakt welke taken die strikt tot het overheidsdomein horen zich lenen voor een gedeelde verantwoordelijke binnen publiek-private samenwerking, dan wel het overdragen van verantwoordelijkheid naar private partners. (p. 247-248, 250)

Effectieve maatregelen, daar hameren wij ook altijd op. Net als wij vind de rapporteur het belangrijk dat afbeeldingen van seksueel misbruik zo snel als mogelijk wordt verwijderd door aanbieders van internet. Om de opsporing effectiever te maken is ook meer capaciteit bij de politie nodig. (p. 273-276)

Informatietechnologie speelt een steeds grotere rol in onze maatschappij. Daar wordt helaas ook wel eens misbruik van gemaakt. Toch denkt de Nationaal Rapporteur Mensenhandel dat we er onder de streep beter van worden. We moeten de kansen die het internet en ICT ons bieden met beide handen aangrijpen: ook als het op de bestrijding van seksueel geweld tegen kinderen aankomt.