Het werd al voor eind juni aangekondigd en vervolgens nog twee keer uitgesteld. Maar op vrijdag 23 december was het dan eindelijk zo ver: de NCTV maakte het Cyber Security Beeld Nederland openbaar. En met het beeld werden ook het overzicht van bestaande wet- en regelgeving en de prioriteiten van de Cyber Security Raad gepubliceerd.

Waarom is dit document van belang? Het Cyber Security Beeld zou aan moeten geven met welke dreigingen Nederland precies te maken heeft. Want alleen als je goed in beeld hebt welke problemen je wilt oplossen, kun je gepaste maatregelen treffen. Wij pleitten in onze brief aan de Tweede Kamer (PDF) dan ook voor een onafhankelijke, wetenschappelijk verantwoorde nulmeting voordat nieuw beleid wordt opgesteld.

Dat is dit Cyber Security Beeld helaas niet. Het geeft een beschrijving van alle actoren en een opsomming van mogelijke dreigingen. Het is echter niet door onafhankelijke onderzoekers opgesteld. En bovendien bevat het een vrij beperkte, met name anekdotische, analyse van mogelijke dreigingen zonder een compleet beeld van de omvang van deze dreigingen te geven. Het is de vraag of hier stevig beleid op kan worden gebaseerd.

Dat is belangrijk, want de afgelopen tijd werden vaak ongenuanceerde en apocalyptische cyberscenario’s geschetst. En juist omdat de maatregelen die wij tot nu toe als proefballonnetjes voorbij zagen komen de communicatievrijheid en privacy op internet in grote mate beperken (denk aan een killswitch, of verplichte internetidentificatie), is het van belang dat we van te voren weten wat de problemen zijn. Pas dan kunnen we beoordelen of voorgestelde maatregelen proportioneel en noodzakelijk in een democratische samenleving zijn, zoals vereist door Europese mensenrechtenverdragen.

In de begeleidende brief schetst de minister bovendien een aantal “knelpunten” in de huidige wet- en regelgeving. Vervolgens geeft de minister aan dat hij voor het zomerreces 2012 zal komen met “aanvullende interventiemogelijkheden”. Hij wil, met andere woorden, nieuwe bevoegdheden in het leven roepen. Naar onze mening zijn deze knelpunten nog onvoldoende uitgewerkt om nieuwe maatregelen te rechtvaardigen.

Eerst zou moeten worden onderzocht of met de bestaande bevoegdheden de eventuele knelpunten kunnen worden geadresseerd. De Kamer zou dan ook zeer kritisch moeten zijn over de mogelijke invoering van nieuwe, verdergaande bevoegdheden. Nieuwe maatregelen zouden dan ook altijd aan de criteria uit de motie-Franken moeten worden getoetst, maar gelukkig bevestigt de minister dit in de begeleidende brief.

Kortom: wij zijn blij dat er eindelijk een dreigingsbeeld openbaar is gemaakt, maar wij hadden er meer van verwacht. Op basis van deze stukken die er nu liggen lijkt het niet gerechtvaardigd om extra bevoegdheden in het leven te roepen. Wij zullen de Tweede Kamer adviseren over deze stukken voordat zij deze met de minister zullen bespreken.