Kort nadat we onze blog over het Clean IT project publiceerden, ontvingen we een reactie van de projectleider. Inmiddels staat die reactie ook online (RTF). We kunnen het niet laten om de email hier te bespreken, want ze illustreert precies wat er mis is met dit project.

“Geachte heer van Daalen, Beste Ot,

Ik heb kennisgenomen van uw blog over het Clean IT project. Graag wil ik u wijzen op enkele feitelijke onjuistheden.

1. Het projectdoel is nooit gewijzigd. Een formele wijziging zou ook alleen gerealiseerd kunnen worden na schriftelijke toestemming door de Europese Commissie. Binnen het kader van het fenomeen ‘misbruik van internet voor terroristische doeleinden’, is wel met betrokken partners gesproken over een meer specifieke focus binnen dit doel. Dit maakt onderdeel uit van de publiek-private samenwerking en is bedoeld om tussen publieke en private partijen overeenstemming te krijgen over wát het probleem precies is, alvorens over oplossingen te gaan praten. Omdat het hier gaat om een project op basis van publiek-private samenwerking, zien wij dit juist als een noodzakelijke basis voor succes.”

De belangrijkste zin uit deze paragraaf: het project is gestart zonder dat duidelijk is “wát het probleem precies is”. Het doel van het project is overigens in de afgelopen maanden op verschillende punten gewijzigd, zo blijkt uit de documenten die op de website van Clean IT zijn gepubliceerd.

“2. Er is geen sprake van het omzeilen van parlementaire controle. Over de voortgang van dit project is en wordt gerapporteerd aan de Tweede Kamer. Het project is geinitieerd door de Minister van Veiligheid en Justitie, en alle activiteiten voor zover het overheidsactiviteiten betreft vallen onder de parlementaire controle.”

Er is twee keer gemeld aan het parlement dat dit project bestaat. Maar dat is natuurlijk niet wat wij bedoelen: wij bedoelen dat de afspraken die worden gemaakt tussen de overheid en private partijen in het kader van dit project, niet worden gecontroleerd door het parlement zoals dat bij formele wetten gebeurt, terwijl die afspraken wel hetzelfde effect hebben. En dat is precies de bedoeling van de deelnemers (“The principles should fill the gap between Member States (national) regulation and private initiatives / best practices“).

“3. Het project is er niet op gericht om gedrag te beperken dat niet op basis van een wet verboden is. Dat zou immers overheidscensuur betekenen. Maar dergelijke beperkingen worden op Internet thans wel opgelegd door private partijen op basis van gedragsregels en gebruikersvoorwaarden van bedrijven zelf. Zo voert bijvoorbeeld Facebook een “real name policy”, kunt u op Marktplaats geen pornografische artikelen verhandelen, en worden radicaliserende, terroristische filmpjes verwijderd van Youtube. Dat hierover binnen het project een open dialoog plaatsvindt, kan nooit tot de conclusie leiden dat dergelijke beperkingen door een overheidspartij zal worden opgelegd.”

In het verslag van de workshop van oktober (DOC) staat onder “Scope”: “The organizations that met in Amsterdam have suggested that the Clean IT project should to aim to limit the illegal and unwanted use of the internet by terrorist and extremist organizations” (onderstreping toegevoegd).

“4. Binnen het project is wel onafhankelijk materiaal aanwezig om het probleem van het gebruik van internet door terroristen te staven. Het gebruik van internet door Al Qaïda is al geruime tijd gesignaleerd, onder andere in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland. Daarnaast beschikt het project over diverse wetenschappelijke publicaties hierover. Wij vatten dit deel van uw blog op als een aanmoediging om deze (al openbare) informatie ook op de Clean IT website te plaatsen.”

We zullen de publicatie van een eventuele onderbouwing van de in het project geponeerde stellingen met interesse volgen. In de documenten op de website wordt in ieder geval op geen enkele manier het probleem  of de effectiviteit van eventuele oplossingen onderbouwd.

“Naast deze onjuistheden, wil ik voor een goed begrip nog twee karakteristieken van het project nader toelichten. In de eerste plaats wil dit project pas met oplossingen komen als over de problemen overeenstemming is bereikt tussen de private en publieke partijen. Dat is de reden dat we in dit project niet werken met een door overheidspartijen exclusief vooraf opgelegde probleemdefinitie. Dit zou het risico meebrengen dat de private sector zich niet in de problemen herkent, en dat de kans op breed gedragen oplossingen minimaal is. In dit project zijn het vooral de private partijen die met oplossingen komen, de overheidspartijen beperken zich vooral tot toelichten van het fenomeen terrorisme op internet.”

Deze reactie illustreert perfect waarom het Clean IT project niet goed is opgezet. Het probleem was vooraf niet duidelijk. En, anders dan in de reactie staat, zijn de partijen desondanks al naar “oplossingen” aan het zoeken, zoals duidelijk blijkt uit het verslag van de workshop.

“In de tweede plaats is het streven er naar om het proces zo open en transparant mogelijk uit te voeren, ondanks het feit dat er soms met vertrouwelijke informatie moet worden omgegaan. Daarvoor is de website in het leven geroepen, en kunnen prille gedachten en ideeën over oplossingen openlijk besproken worden. De bedoeling hiervan is om positieve of negatieve, maar in ieder geval constructieve commentaren te verzamelen die zullen leiden tot een zo breed mogelijk gedragen oplossingsrichting.”

Het streven naar een “oplossingsrichting” is niet mogelijk als het probleem niet duidelijk is. Daarom is onze reactie dat dit project direct moet worden beëindigd.

“Tot slot wil ik u wijzen op een blog uit Tsjechië over dit project, waar hoor- en wederhoor is toegepast alvorens het te publiceren. Zie http://michal.hrusecky.net/2011/12/the-clean-it-project/”

Heel veel dank voor deze link naar een blogje van iemand in Tsjechië.