Als je een brief stuurt naar een vriend mag die niet zomaar worden onderschept door de overheid. Maar als je een email stuurt zijn je berichten opeens vogelvrij als het ligt aan de Nederlandse Grondwet. Dat is belachelijk en moet anders. Bits of Freedom pleit daarom voor de bescherming van alle vormen van communicatie in de Grondwet: van postduif tot Ping. Lees hieronder ons commentaar.

Op 11 april vond in de Tweede Kamer een debat over de herziening van de Grondwet plaats. Eerder had een Staatscommissie hierover een rapport uitgebracht, waarin ze adviseerde om artikel 7 (vrijheid van meningsuiting), 10 (privacy) en 13 (briefgeheim) van de Grondwet aan te passen. Uiteindelijk is de regering om onduidelijke redenen alleen voorstander van de herziening van artikel 13 Grondwet (PDF).

Het is terecht dat dit artikel wordt aangepast. De huidige bepaling beschermt alleen nog het brief, telefoon- en telegraafgeheim, terwijl er inmiddels talloze nieuwe communicatievormen zijn ontstaan die ook bescherming verdienen.

In onze brief aan de kamer (PDF) adviseren we daarom dat het communicatiegeheim alle nieuwe vormen van communicatie moet beschermen: niet alleen internettelefonie, maar ook Facebook of Twitter. Het zou zich bovendien niet alleen moeten richten op communicatie tussen twee personen maar ook tussen groepen: conversaties met meerdere mensen tegelijk zouden dus ook hieronder moeten vallen. Het artikel zou daarnaast ook opgeslagen communicatie moeten beschermen: zo moet email die op een server wacht om opgehaald te worden ook hieronder vallen. Tot slot zouden verkeersgegevens – met wie je gecommuniceerd hebt, wanneer, etc. – beschermd moeten zijn.

Daarom doen wij een voorstel voor een nieuwe grondwetsbepaling:

“Het telecommunicatiegeheim is onschendbaar, behalve in de gevallen bij de wet bepaald, op last van de rechter.”

Het voorstel van de Staatscommissie luidt als volgt:

“1. Ieder heeft recht op vertrouwelijke communicatie.
2. Beperking van dit recht is alleen mogelijk
a. in gevallen bij de wet bepaald, met machtiging van de rechter of
b. in het belang van de nationale veiligheid door of met machtiging van hen
die daartoe bij de wet zijn aangewezen.”

Ons voorstel wijkt op een aantal punten af van het voorstel van de Staatscommissie.

• Ten eerste vinden wij dat de rechter altijd moet toetsen of het onderscheppen van communicatie gerechtvaardigd is. De Staatscommissie geeft veiligheidsdiensten echter ruim baan om jouw internetverkeer te onderscheppen zonder rechterlijke toetsing.
• Ten tweede maken we met deze alternatieve formulering duidelijk dat niet alleen de inhoud, maar ook de verkeersgegevens beschermd zijn, en dat niet alleen communicatie die wordt overgebracht, maar ook opgeslagen communicatie hierdoor wordt beschermd.

De minister heeft eerder beloofd om vóór het zomerreces een wetsvoorstel in te dienen. Dan zullen we zien of onze suggesties zijn overgenomen.

Update 19/3/12: een kritisch lezer merkte op dat de term “telecommunicatiegeheim” te beperkt is, omdat het de suggestie zou wekken dat alleen elektronische communicatie hieronder zou vallen, of alleen communicatie die op afstand plaatsvindt. Dat zou een te beperkte interpretatie zijn, want ook gesprekken van twee mensen in een huiskamer zouden hieronder moeten vallen. Om misverstanden hierover te vermijden is de term “communicatiegeheim” beter.