Vorige week haalde het Openbaar Ministerie (OM) honderden websites uit de lucht omdat er op één van die websites één strafbaar plaatje stond. Dat is in heel bijzondere gevallen te rechtvaardigen. Was zo’n ingrijpende actie wel nodig?

Achtergrond? Lees het artikel OM negeert rechter bij bevel blokkeren website.

De overheid moet communicatievrijheid beschermen

De overheid moet de vrijheid van meningsuiting waarborgen. Dat uitgangspunt is opgenomen in de Grondwet. Als het OM wil dat een website ontoegankelijk gemaakt wordt, dan is ze verplicht er alles aan te doen om er voor te zorgen dat legale informatie wel toegankelijk blijft. Dat betekent dat ze zo dicht mogelijk bij de bron het bevel moet geven. Met haar bevel aan de provider om een website onbereikbaar te maken, werd ook de toegang tot honderden legale websites geblokkeerd. Was dat wel nodig?

De vlieg en het kanon

Er zou geen legale informatie geblokkeerd zijn als het OM contact opgenomen had met de beheerder van de website. Het gaat om de website van een voormalig kraakpand. De politie is daar in de middag weliswaar langs gegaan, maar de beheerder was toen niet aanwezig. Meer pogingen lijkt de politie niet te hebben ondernomen, terwijl ze makkelijk had kunnen achterhalen wie verantwoordelijk is voor de website. De politie had de gegevens kunnen vorderen bij de provider waar de domeinnaam is geregistreerd.

En zelfs als de beheerder van de website niet bereikbaar zou zijn geweest, dan had het OM de collateral damage kunnen beperken door het bevel aan de beheerder van de server te richten. Die beheerder kan de afbeelding ontoegankelijk maken of, desnoods, de hele website uitzetten. De website was ondergebracht op de server van een krakerscollectief. Het OM had de contactgegevens van dat collectief kunnen opeisen bij de provider waar de server wordt gehuurd. Ook dat heeft het OM nagelaten.

Pas als dat niet mogelijk is, kan het OM de provider waar de server is ondergebracht bevelen om de server ontoegankelijk te maken. De provider heeft geen rechten op de server zelf en beheert alleen de netwerk­verbinding. Om aan het bevel te voldoen kon de provider daarom niet anders dan al het verkeer naar de server blokkeren. Maar daarmee worden alle websites, en alle andere diensten, op die server ontoegankelijk. En dus ook veel legale informatie. Dat zou misschien nog te rechtvaardigen zijn geweest als er sprake was geweest van een levensbedreigende situatie én als duidelijk was dat er geen andere, minder inbreukmakende, manier was. Dat was niet het geval.

Legale informatie moet altijd toegankelijk blijven

Het OM zei tegen Webwereld:

“Het ging ons alleen om het verwijderen van de afbeelding op de bewuste website. De provider heeft echter besloten het volledige IP-adres waar de site aan hing te blokkeren met het gevolg dat veel andere sites ook tijdelijk niet bereikbaar waren.”

In werkelijkheid gaf de officier van justitie het bevel om de héle website ontoegankelijk te maken, niet slechts één enkel plaatje. Bovendien kón de provider niet anders dan alle verkeer naar dat IP-adres blokkeren. En terwijl honderden websites onterecht ontoegankelijk gemaakt werden, werd het plaatje op andere websites gekopieerd (hier, hier, hier, etc) en zelfs op straat.

En daarmee gooit het OM jouw vrijheid te grabbel. Providers zouden nooit gedwongen mogen worden om de toegang tot legale informatie te blokkeren, tenzij het gaat om zeer ernstige zaken zoals bijvoorbeeld een levensbedreigende situatie. Zo’n bevel zou zeker nooit gegeven mogen worden als de strafbare informatie ook op een minder ingrijpende manier, zonder gevolgen voor de vrijheid van meningsuiting, geblokkeerd kan worden.