Vorige week haalde het Openbaar Ministerie (OM) honderden websites uit de lucht omdat er op één van die websites één strafbaar plaatje stond. Het artikel waar zij zich op baseert rammelt en beschermt niet tegen misbruik.

Achtergrond? Lees de artikelen OM negeert rechter bij bevel blokkeren website en Jouw vrijheid is collateral damage.

Wetsartikel verwijdering website rammelt en beschermt niet tegen misbruik

Toen vorige week het OM een provider opdroeg een website ontoegankelijk te maken, baseerde het OM haar bevel op artikel 54a uit het Wetboek van Strafrecht. Dat artikel luidt:

“Een [provider die een dienst] verleent bestaande in de doorgifte of opslag van gegevens die van een ander afkomstig zijn, wordt als zodanig niet vervolgd indien hij voldoet aan een bevel van de officier van justitie, na schriftelijke machtiging […] te verlenen door de rechter-commissaris, om alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd om de gegevens ontoegankelijk te maken.”

Het artikel stelt dus dat een provider niet kan worden vervolgd als hij voldoet aan een bevel van het OM om informatie, zoals een website, ontoegankelijk te maken. Als voorwaarde geldt dat het bevel gegeven moet worden door een officier van justitie. Die mag dat bovendien alleen doen als een rechter-commissaris daarmee ingestemd heeft. Dat is zo geregeld om te voorkomen dat een provider zelfcensuur toepast.

Het artikel regelt daarmee dus niet de bevoegdheid voor het geven van zo’n bevel zelf. Het regelt alleen de strafbaarheid van de provider als die voldoet aan zo’n vordering. En die bevoegdheid is ook niet ergens anders in de wet opgenomen. Juristen vinden dat terecht een probleem en beschreven dat vijf jaar geleden al in het rapport Wat niet weg is, is gezien. En dat is niet het enige mankement.

In het rapport wordt ook geconcludeerd dat er te weinig bescherming is tegen misbruik. Het OM hoeft de beheerder van een website namelijk niet te vertellen dat zijn hoster het bevel heeft gekregen om de toegang tot diens website te blokkeren. En dat is in het geval van het Beatrix-plaatje ook niet gebeurd.

En terwijl een website geblokkeerd zou worden omdat er strafbare informatie op gepubliceerd zou zijn, is het OM niet verplicht degene die de informatie publiceerde, te vervolgen. Ook dat is in het geval van het Beatrix-plaatje inderdaad (nog?) niet gebeurd. Daarmee wordt dus voorkomen dat de strafbaarheid van de uiting volledig wordt getoetst door een rechter, tenzij de beheerder van de website zelf in het geweer komt.

Pogingen om het artikel op te lappen faalden jammerlijk

Het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft onder het mom van een aanpassing van dit artikel in 2010 een wetsvoorstel gelanceerd. Dat was geen verbetering: het bleek een wetsvoorstel voor een censuurknop. Het OM zou daarmee namelijk naar eigen inzicht websites kunnen uitzetten, zonder toetsing door een rechter-commissaris. Behalve dat de noodzaak van deze maatregel niet was aangetoond, is het een instrument voor censuur. Het OM is immers niet bepaald onafhankelijk. Onacceptabel natuurlijk, nu opnieuw gebleken is dat het OM niet met die bevoegdheid om kan gaan. Na stevig protest van ons is dat voorstel inmiddels weer de koelkast ingegaan.

OM mag geen websites blokkeren zonder goed wetsartikel

Dat lost het echte probleem niet op. Het OM zou geen website meer ontoegankelijk mogen maken zolang dat niet goed in de wet geregeld is. Het huidige wetsartikel voldoet niet en biedt geen waarborgen tegen misbruik. Het uitgangspunt van zo’n wetsartikel moet zijn dat, met uitzondering van bijzonder urgente situaties, een provider nooit gedwongen kan worden de toegang tot legale informatie te blokkeren. Bovendien moet jij in de gelegenheid gesteld worden zo’n bevel aan te vechten – en niet pas nadat je gemerkt hebt dat jouw bezoekers je website niet meer kunnen bereiken. Ook de suggestie uit het rapport dat het OM tussenpersonen slechts mag aanpakken als het de verspreider van strafbare informatie zelf ook vervolgt, is terecht.