Het ministerie van Veiligheid en Justitie zal deze zomer de bewaarplicht evalueren. Het is belangrijk dat het ministerie deze evaluatie serieuzer neemt dan de evaluatie van de Europese Commissie van vorig jaar. Het ministerie mag belangrijke vragen niet opnieuw onbeantwoord laten en moet voorzien in een grondige onderbouwing.

Artikel 13.9 van de Telecommunicatiewet luidt:

“Onze Minister van Veiligheid en Justitie zendt in overeenstemming met Onze Minister binnen drie jaar na de inwerkingtreding van deze wet en vervolgens telkens na drie jaar aan de Staten-Generaal een verslag over de doeltreffendheid en de effecten van de wijziging van de artikelen 13.2a, 13.4 en 13.5 in de praktijk, voor zover die wijzigingen betrekking hebben op de implementatie van Richtlijn nr 2006/24/EG van het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie.”

Dat klinkt wellicht wat cryptisch, maar hier staat dat de minister van Veiligheid en Justitie de bewaarplicht moet evalueren. Die moet hij dan voor 1 september aan de Eerste en Tweede Kamer sturen. De evaluatie moet ingaan op de doeltreffendheid en de effecten van de bewaarplicht.

De bewaarplicht is geïntroduceerd als een zogenaamd noodzakelijk opsporingsmiddel in onderzoeken naar zware criminaliteit. Op grond van die bewaarplicht moeten telefonie- en internetaanbieders de gebruikers- en verkeersgegevens van hun klanten voor respectievelijk 12 en 6 maanden bewaren. Zij moeten dus onthouden wie jij bent, met wie jij wanneer contact hebt gehad en waar je toen was. Ook als je nergens van wordt verdacht. En als de politie daar om vraagt, moeten ze die gegevens afgeven. Zij weten dus precies waar jij was op 13 augustus vorig jaar. En met wie je toen belde. Weet jij het nog?

Op Europees niveau werden deze regels vorig jaar al geëvalueerd. Het resultaat was bedroevend slecht. De bewaarplicht levert niets anders op dan een gigantische inbreuk op de privacy van 500 miljoen onverdachte burgers. Ook de kwaliteit van de evaluatie zelf was bedroevend, ondanks het advies dat wij vooraf samen met 37 andere organisaties gaven. Bits of Freedom schreef daarom een schaduwrapport. Nu de Europese Commissie de noodzaak van deze regels niet kan onderbouwen, vormt de bewaarplicht een flagrante schending van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens.

Het is dan ook belangrijk dat de Nederlandse overheid deze evaluatie serieuzer neemt dan die van de Europese Commissie vorig jaar. De Nederlandse inbreng bestond toen uit een overzicht van strafzaken waarin verkeersgegevens een rol speelde. Het ministerie vertelde er echter niet bij dat meer dan de helft van die zaken onderzocht werden voordat de bewaarplicht van kracht werd en daarmee juist aantoonde dat deze regels helemaal niet nodig zijn. Cruciale vragen over de invloed van de bewaarplicht op de ontwikkeling van de criminliteit in Nederland bleven onbeantwoord. De Nederlandse inbreng was bescheiden, zo schreef de minister, “gezien de beperkte tijd en het feit dat het verzoek in de vakantieperiode is uitgezet”. Gaat dat bij deze evaluatie, nu de zomer zich weer aandient, opnieuw het excuus zijn?

Natuurlijk zullen wij het ministerie adviseren over de evaluatie. Het is essentieel dat die evaluatie op alle belangrijke vragen antwoord geeft. We hebben daar tal van ideeën over. Maar wat vind jij? Waar moet het ministerie zeker aandacht aan besteden?