In 2012 kondigde de regering aan dat ze de bescherming van het communicatiegeheim in de Grondwet zou aanpassen. Dat werd tijd, want het huidige artikel 13 Grondwet zegt wel iets over het telefoon-, telegraaf- en briefgeheim, maar niets over – bijvoorbeeld – email. Inmiddels is het voorstel van de regering gepubliceerd en hebben wij onze reactie gegeven. Onze conclusie: we zijn teleurgesteld dat de regering deze kans niet aangrijpt om de bescherming van het communicatiegeheim geschikt te maken voor het internettijdperk.

Het voorstel van de regering luidt als volgt:

“1. Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn brief- en telecommunicatiegeheim.

2. Beperking van dit recht is mogelijk in de gevallen bij de wet bepaald met machtiging van de rechter of, in het belang van de nationale veiligheid, met machtiging van een of meer bij de wet aangewezen ministers.

3. De wet stelt regels ter bescherming van het brief- en telecommunicatiegeheim.”

In onze reactie op de consultatie (PDF) beschrijven we onze twee belangrijkste bezwaren. Ons eerste bezwaar ziet op de uitzondering voor nationale veiligheid. Het uitgangspunt is weliswaar dat de rechter een machting moet geven voor het beperken van het communicatiegeheim (eerste deel van lid 2), maar dat uitgangspunt wordt vervolgens direct uitgehold: in het kader van de nationale veiligheid is slechts een machtiging van de regering nodig.

De achtergrond hiervan is dat de regering werkt aan een herziening van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, die het mogelijk moet maken om ongericht internetverkeer van miljoenen Nederlanders te onderscheppen. Zo een massale inbreuk op de privacy van onverdachte mensen zou waarschijnlijk nooit door de rechter worden goedgekeurd en daarom schrapt de regering de rechterlijke toets hiervoor maar.

Ons tweede bezwaar is dat zogenaamde verkeers- en locatiegegevens – alles wat niet met de inhoud van verkeer te maken heeft, zoals wie je belt, hoe laat je dat deed en waar je toen was – niet worden beschermd door dit voorstel. Ook dat heeft een reden. Nederland is namelijk voorstander van de bewaarplicht – de wet die internetproviders verplicht om een half jaar tot een jaar lang de verkeers- en locatiegegevens van iedere Nederlander op te slaan met wie diegene heeft gebeld en waar diegene was. Die regels zijn in verschillende landen al ongrondwettig verklaard, maar de regering wil het riciso niet lopen dat hetzelfde gebeurt in Nederland: daarom zondert ze deze categorie van gegevens uit.

Door deze fundamentele fouten in het voorstel leek het ons niet zinnig om nog verder in te gaan op de details van het voorstel. We concludeerden dan ook kort:

“Bits of Freedom concludeert dan ook dat het huidige voorstel voor artikel 13 Gw het recht op vertrouwelijke communicatie onvoldoende beschermt. Het artikel moet in ieder geval grondig worden verbeterd met inachtneming van de bovenstaande punten, wil een serieus debat over de details nuttig zijn.”