Bij RIPE NCC zal ongetwijfeld met teleurstelling zijn gereageerd op de uitspraak van de rechter in de zaak die zij tegen de Nederlandse Staat heeft aangespannen. RIPE NCC heeft, volgens de rechter, onvoldoende belang en daarom wordt de zaak niet inhoudelijk behandeld. Dat is jammer, want één van de vragen is of het Openbaar Ministerie wel ingrijpende bevelen mag opleggen terwijl daar geen wettelijke grond voor bestaat.

Het Openbaar Ministerie eiste in november 2011, met een beroep op een heel algemeen artikel van de Politiewet, dat RIPE NCC de registratie van een aantal IP-adressen bevriest. Nadat RIPE NCC aangaf het bevel naast zich neer te leggen, dreigde het Openbaar Ministerie volgens RIPE NCC met inbeslagname van “de administratie van RIPE voor zover behelzend de registratie van (de desbetreffende) IP-ranges”. Zo’n inbeslagneming zou tot gevolg kunnen hebben dat het Openbaar Ministerie bij RIPE NCC langs gaat en alle servers waarop de RIPE database draait confiskeert.

Voor RIPE is die database de levensader en de database speelt een essentiële functie op het internet. De gevolgen van een inbeslagname zijn moeilijk te voorspellen, maar kunnen verstrekkend zijn. Niet alleen ligt de administratie van de uitgifte van IP-adressen dan plat, ook kunnen er storingen optreden aan de afhandeling het verkeer op internet. Superlink natuurlijk en daarom daagde RIPE NCC de Nederlandse Staat voor de rechter.

Met die procedure wilde RIPE NCC voorkomen om verplicht te worden dergelijke bevelen uit te voeren, nu of in de toekomst. Helaas is de uitspraak van de rechter er één in de categorie ‘dode mus’. De vorderingen van RIPE NCC zijn allemaal afgewezen omdat zij geen concreet belang zou hebben bij deze vorderingen. Omdat het concreet belang ontbreekt, gaat de rechter verder niet in op de inhoud van de vorderingen. 

Ons valt twee dingen op. Ten eerste blijkt dat het Openbaar Ministerie bijzonder slecht op de hoogte is van de werking van het internet in het algemeen en de uitgifte van IP-adressen door RIPE in het bijzonder. De mogelijke verstoringen die een inbeslagname zou veroorzaken staan in geen enkele verhouding met het doel van het eigenlijke bevel. Maar terwijl het Openbaar Ministerie niet in staat is om de huidige bevoegdheden al op verantwoorde wijze in te zetten, wil de minister nog veel extremere en complexere bevoegdheden voor de politie introduceren. Bits of Freedom pleit voor effectievere maatregelen, zoals het inzetten op de uitbreiding van kennis en capaciteit.

Ten tweede, áls het Openbaar Ministerie al zo’n bevel moet kunnen geven aan RIPE NCC, dan moet dat op zijn minst specifiek bij wet geregeld zijn. Mét de nodige waarborgen om misbruik tegen te gaan. Want communicatievrijheid is een fundamenteel grondrecht en een inbreuk daarop door de overheid mag alleen als dat specifiek bij de wet geregeld is. En daar is nu helemaal geen sprake van: het Openbaar Ministerie heeft bij gebrek aan een specifiek artikel een vergaand bevel aan RIPE NCC opgelegd op basis van een heel algemeen wetsartikel.

Wil je alle juridische details? Hier is het vonnis!