We schrijven het vaker: het internet lijkt publiek domein, maar is in handen van bedrijven. En die bedrijven kunnen hun eigen regels stellen en onderling afspraken maken die internetvrijheid beperken. Daar maakt de Europese Commissie weer dankbaar gebruik van: die stimuleert dit soort bedrijfsafspraken en zet daarmee het Europees Parlement buiten spel. Europarlementariër Marietje Schaake stelt daarover nu kritische vragen.

De afgelopen jaren hebben we een wildgroei aan Europese bedrijfswerkgroepjes langs zien komen. CleanIT, dat zich richtte op de bestrijding van terrorisme, en de “CEO Coalition to make the Internet a better place for kids”, dat zich richt op de bescherming van kinderen, zijn daarvan twee voorbeelden. Maar ook zonder die werkgroepjes maken bedrijven afspraken die fundamentele rechten beperken.

Zo blijkt dat Google met Visa, Mastercard en Paypal onderhandelt om de geldstroom naar auteursrechtinbreukfaciliterende sites te laten blokkeren. Google hoopt daarmee waarschijnlijk te voorkomen dat zij haar eigen zoekresultaten hoeft aan te passen.

Het probleem is: het beperken van geldstromen kan ook een vorm van censuur zijn. En dit soort bedrijven hebben strenge algemene voorwaarden. Die passen ze ook zonder terughoudendheid toe, bijvoorbeeld tegen usenetresellers of WikiLeaks.

Marietje Schaake stelt daarom kritische vragen hierover aan de Europese Commissie. Zij vraagt onder meer of dit soort zelfregulering ook ongewenste effecten kan hebben, en zo ja: welke. Ook vraagt ze een overzicht van alle zelfregulering op digitaal gebied en vraagt ze of onderzoek kan worden gedaan naar de voor- en nadelen van de toegenomen zelfregulering. Tot slot vraagt ze of de Europese Commissie een plan heeft om democratisch toezicht te waarborgen en te voorkomen dat de handhaving door opsporingsdiensten wordt geprivatiseerd. Nu is de Europese Commissie aan zet.