Sinds de onthullingen over het Amerikaanse spionagesysteem PRISM vragen steeds meer mensen zich af in hoeverre de Nederlandse geheime diensten ook onze emails en surfgedrag in de gaten houden. Onlangs ontvingen wij een brief van minister Plasterk over het aftappen van internetverkeer bij het internetknooppunt AMS-IX. De slotsom? De minister ontkent niet dat de geheime diensten massaal communicatie aftappen of gáán aftappen en de praktijk wijst op het tegendeel. Dat baart ons grote zorgen.

Eerder deze maand stelde kamerlid Van Raak (SP) vragen over een geheime aanbesteding voor het afluisteren van internetverkeer bij AMS-IX. Inmiddels zijn de antwoorden (PDF) binnen. Op de vraag waarom het bedrijf NICE Systems, samen met het Amerikaanse Accenture, na een geheime aanbesteding is aangesteld om – middels Nederlandse dochterondernemingen – het internetknooppunt AMS-IX af te tappen antwoordt de minister:

“De Wet in [sic] de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 staat het ongericht aftappen van de AMS-IX niet toe. Er is geen betrokkenheid van een leverancier, rechtstreeks of via dochterondernemingen, bij de verwerving van Sigint. Het aantal potentiële leveranciers voor het Sigint-platform is beperkt. De functionele specificaties voor het nieuwe platform geven inzage in de modus operandi van de MIVD en zijn derhalve staatsgeheim gerubriceerd. Alle potentiële leveranciers werken gezien de aard van de gevraagde dienstverlening veel met overheden samen. De leverancier die het beste voldeed aan de voor de aanbesteding relevante criteria kreeg de opdracht gegund.”

Het antwoord is vooral interessant om wat er tussen de regels staat. Laten we de paragraaf even uitpluizen.

• “De Wet op de inlichtingen en veiligheidsdiensten 2002 staat het ongericht aftappen van de AMS-IX niet toe.” Waarom schrijft Plasterk niet dat het ongericht aftappen niet gebeurt? Gelet op de onrust die is ontstaan moet Plasterk alle mogelijke twijfel wegnemen. Nu laat hij de mogelijkheid open dat de geheime diensten op dit moment al ongericht tappen (wellicht niet bij AMS-IX, maar bij de zeekabels zoals de Britten blijken te doen).
• “Het aantal potentiële leveranciers voor het Sigint-platform is beperkt.” Blijkbaar wordt er gewerkt aan een “Sigint-platform” – of is dit platform er al. Dit platform wordt genoemd in het kader van een passage over ongericht aftappen. Het is dus goed denkbaar dat dit platform zo is ingericht dat het ook het ongericht aftappen van internetverkeer mogelijk maakt. Dat zou opmerkelijk zijn want de wet staat dit niet toe en we moeten het debat hierover nog voeren.
• “De leverancier die het beste voldeed aan de voor de aanbesteding relevante criteria kreeg de opdracht gegund.” Welke opdracht? De opdracht waarover de vragen van Van Raak gaan: een aanbesteding om het internetknooppunt AMS-IX af te tappen. Met andere woorden: je kan die paragraaf zo lezen, dat inderdaad een aanbesteding om internetknooppunt AMS-IX af te tappen heeft plaatsgevonden.

De kamer moet hierover nadere vragen stellen. We moeten precies weten wat voor plannen in het geheim worden gesmeed om ons internetverkeer af te luisteren.