Opslaan én toegang gedragsgegevens zijn beide problematisch
In een interview wekt de scheidend voorzitter van de CTIVD, de commissie die toezicht moet houden op de geheime diensten, de indruk dat het risico van inbreuken op de privacy bij commerciële bedrijven ligt. Met deze volstrekt onbegrijpelijke uitspraak wil Van Delden de aandacht afleiden. Natuurlijk, het klopt dat de telefonie- en internetaanbieders gegevens over jouw communicatiegedrag een jaar lang moeten bewaren. Dat gebeurt echter niet vrijwillig, maar is wettelijk opgelegd.
Op grond van de Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens moeten deze aanbieders een half tot een heel jaar bewaren met wie je wanneer contact hebt gehad en waar je was. Dit is een verplichting die ongetwijfeld ook door de geheime diensten warm welkom is geheten. De aanbieders waren destijds wél fel gekant tegen de introductie ervan.
In tegenstelling tot de geheime diensten zijn diezelfde dienstverleners ook zo veel mogelijk transparant. Veel van hen, waaronder Leaseweb en XS4ALL, geven al inzicht in het aantal keer dat de opsporingsdiensten gegevens over het communicatiegedrag van klanten opeisen. Andere aanbieders vragen zich af of het strafbaar is om verantwoording af te leggen. Overigens mogen al die aanbieders, hoe graag ze dat ook willen, niet vertellen hoe vaak de geheime diensten bij hen gegevens vorderen.
Van Delden heeft natuurlijk stiekem gelijk: er zit ook een privacyrisico in het langdurig en op grote schaal opslaan van de gegevens van alle Nederlanders, of ze nou verdacht zijn of niet. We moeten daarom ook zo snel mogelijk af van die Europese regels die ons verplichten om dat te doen. Maar de inbreuk van het opslaan wordt alleen maar groter als opsporings- en geheime diensten in ruime mate in die opgeslagen informatie neuzen. De wet geeft de diensten daar alle ruimte voor.
Onze aandacht voor de geheime diensten gaat dus niet verslappen. We blijven hameren op verscherpt toezicht op en een transparanter budget van de geheime diensten. Ook moeten de plannen voor een grootschalige afluisterbevoegdheid ingetrokken worden. Voor de komende dagen troosten we ons met de gedachte dat Van Delden zijn uitspraken deed als “vertrekkend voorzitter” van de toezichthouder. Laten we hopen dat de volgende voorzitter kritischer is. Kritischer is op de geheime diensten die hij moet controleren, maar ook kritischer op zichzelf.