Vandaag kopte Nu.nl met de kop “Telecomgegevens voor opsporing eenvoudig te manipuleren”. In het artikel wordt duidelijk gemaakt dat het nummer van een beller gemakkelijk vervalst kan worden en dat dit vervalste nummer opgeslagen wordt in de administratie van telecombedrijven. Die telecombedrijven zijn wettelijk ook verplicht om die administratie langdurig voor opsporingsdoeleinden te bewaren. Hoe zinvol is dat precies? En misschien nog belangrijker: kun je zelf controleren of je gegevens vervalst zijn?

Nu.nl stelt dat de gegevens over je belgedrag eenvoudig vervalst kunnen worden. Als dat inderdaad zo is, dan is het natuurlijk ook waardeloos om die gegevens langdurig voor opsporings- en geheime diensten te bewaren. Toch is precies dat waartoe aanbieders nu wettelijk verplicht zijn. Een jaar lang. Bovendien bleek uit een eerder onderzoek (van mij) dat de aanduidingen van de geografische locatie in de administratie vaak misleidend zijn, maar wél gewoon zo aan de politie worden verstrekt.

De prangende vraag is dan ook: hoe effectief is die wet die verplicht om ons bel- en mailgedrag langdurig te bewaren? De Nederlandse regering én de Europese Commissie hebben tot nu toe nog nooit de noodzakelijkheid van deze wet aangetoond. Bovendien lijkt minister Opstelten de wet zelf helemaal niet serieus te nemen: anderhalf jaar na de (wettelijke!) deadline heeft ons parlement – en jij als direct betrokkene –  nog steeds geen duidelijkheid over de (in)effectiviteit van de bewaarplicht.

Kun jij dan zelf controleren of je gegevens goed geregistreerd staan? Kun je zien of ze misschien door anderen vervalst zijn? Nee, dat kan bijna niet. Je hebt het recht om inzage te krijgen in je eigen gegevens die door een bedrijf worden verwerkt, maar als het gaat om de gedragsgegevens van je mobiele telefoon lukt dat je alleen als je naar de rechter gaat. Schokkend, want deze gegevens zeggen ontzettend veel over je: waar je bent, wie je kent en wat je zendt.

En Opstelten wil het allemaal nog ondoorzichtiger maken. Het Openbaar Ministerie is nu nog verplicht om aan het einde van een opsporingsonderzoek te vertellen je te vertellen als de politie gegevens over, bijvoorbeeld, jouw belgedrag heeft opgevraagd. Die verplichting, de notificatieplicht, wil de de minister nu schrappen. Als een zaak tegen je is geseponeerd of geschikt, zul je nooit weten of de politie in jouw (misschien wel vervalste!) gegevens heeft gesnuffeld.

Morgen is het mondelinge vragenuurtje in de Tweede Kamer en het is te hopen dat de parlementsleden hierover kritische vragen stellen. Om de minister alvast een handje te helpen met het antwoord op al die netelige vragen willen we hem het enige juiste antwoord wel even voorzeggen:

“De bescherming van de grondrechten van de burgers is minstens zo belangrijk als de veiligheid van die burgers. Ik zal daarom alles op alles zetten om de wet, op grond waarvan de gedragsgegevens van alle  burgers – verdacht of onverdacht – tot een jaar lang worden bewaard ongedaan te maken. En ook al is het voor opsporings- en geheime diensten in het geval van een specifieke verdenking nodig om in de meest persoonlijke gegevens van burgers te snuffelen, ik zal er persoonlijk voor zorgen dat de betrokken burgers dat altijd door een rechter kunnen laten toetsen.“

We kijken nu al uit naar de update van Wat zegt Ivo?