Veel van de maatregelen uit de koker van het ministerie van Veiligheid en nog iets zijn vooral een inperking van onze vrijheid. Of die maatregelen dan op zijn minst ook nog het gewenste effect hebben, is alles behalve duidelijk. Het wordt tijd dat onze overheid weer durft te dromen en onze vrijheid voorop zet.

Nederland wordt geregeerd door angst. Elke vergeten tas op het perron rechtvaardigt grootschalig optreden van opsporingsdiensten. Wie met zijn zelfgebouwde fiets een nieuw paspoort aanvraagt, staat drie jaar lang geregistreerd in een database van radicaliserende burgers. Politici willen elk risico uitsluiten en slaan daarom zo hard mogelijk op tafel met maatregelen die er in de eerste plaats vooral heel erg stoer uitzien. Maar of met de maatregelen ook de beoogde effecten worden bereikt is zelden helder en voor schadelijke neveneffecten zijn we blind. Maar is dat wel nodig?

Ronkende persberichten schetsen blakende toekomst

Niet als je minister Opstelten moet geloven. In een ronkend persbericht schreef hij dat de politie in 2013 bijna 17 procent minder misdrijven registreerde dan zes jaar eerder. Het aantal mensen dat in aanraking kwam met criminaliteit bleef in die periode gelijk, zo stelde het onderliggende WODC-rapport. In 2013 was er wel “iets meer” computer­criminaliteit dan in het jaar ervoor. “Aldus overziend,” zo zegt Opstelten, “stel ik vast dat aan de daling van de criminaliteit nog geen einde is gekomen.”

Dat pleit niet voor een uitbreiding van de bevoegdheden van de politie, zou je zeggen. Dus geen bevoegdheid om op afstand in te kunnen breken op alles dat een computer is (bijna alles dus) en gegevens over te nemen of zelfs te verwijderen. En ook geen bevoegdheid om verdachten te kunnen dwingen tegen zichzelf te getuigen. En ook geen reden om die door de Europese rechters afgeschoten bewaarplicht in Nederland te behouden. En ook geen reden om de notificatieplicht in te perken. Toch?

Met slimmer werken onze vrijheid behouden

Wat natuurlijk ook kan: de werkelijkheid is een stuk minder mooi dan minister Opstelten ons doet geloven. Het zou ook kunnen dat die cijfers gemanipuleerd zijn door ten onrechte vinkjes te zetten, zaken bewust in bepaalde categorieën op te nemen om andere categorieën te ontlasten of zaken toe te wijzen aan fictieve medewerkers en eenheden. Geen verzinsels. We lijken te veel blauw op straat en te weinig rechercheurs te hebben, veel opgehelderde zaken blijken niet tot een vonnis te leiden en de politie blijft etteren met de ICT.

Maar ook dat pleit niet voor al die maatregelen die jouw vrijheid te grabbel gooien. Daar grossiert Nederland in én de regering wil er alleen maar nog meer van. Nee, het pleit voor slimmer omgaan met de capaciteit van de politie, intelligenter beleid, betere prioriteitstelling en voor het wegwerken van bureaucratische rompslomp – zonder daarmee de politie oncontroleerbaar te maken.

Liever slecht nieuws dan een leugen

Wat we nodig hebben is een regering die droomt over onze toekomst. Niet een die goochelt met haar verantwoording. We hebben liever slecht nieuws dan een leugen. Een overheid die dat slechte nieuws niet verhult met maatregelen waarmee ze vooral onze vrijheid afbreekt. Nee, onze overheid moet er juist alles aan doen om de vrijheid van burgers te beschermen. En dan niet alleen als ze die bescherming aan anderen kan opleggen, zoals bij netneutraliteit, maar er zelf ook naar handelt. Het zou zonde zijn als Opstelten bij de bestrijding van computercriminaliteit met de criminaliteit ook de computer weggooit.