Een coalitie van 32 organisaties, bedrijven en individuen roept Ard van der Steur, minister van Veiligheid en Justitie, op om een visie te ontwikkelen over de privacybescherming van burgers in de informatiemaatschappij, daarna een publiek debat erover te faciliteren en tot die tijd de behandeling op te schorten van wetten die ertoe leiden dat burgers zonder een specifieke en concrete verdenking toch worden gevolgd.

Zie ook: www.visieopprivacy.nl

Pas op de plaats
Technologische ontwikkelingen maken maatregelen mogelijk die tot voor kort door natuurlijke drempels onuitvoerbaar waren. Het gevolg is dat voor een reeks legitieme doeleinden steeds vaker middelen worden voorgesteld die niet voldoen aan onze rechtsstatelijke uitgangspunten. Hier is nooit een fundamentele discussie over gevoerd.

In de verhouding tussen burgers en overheid introduceert het kabinet steeds vaker dergelijke maatregelen, waardoor burgers worden gevolgd door grote hoeveelheden gegevens over hen te verzamelen en te verwerken. De implementatie van die maatregelen laat vervolgens zeer te wensen over. Zo wordt de proportionaliteit en subsidiariteit van een maatregel niet voldoende kritisch getoetst, is het toezicht vaak niet onafhankelijk en onvoldoende secuur geregeld en is de groep mensen van wie gegevens wordt gebruikt vaak te groot. Dat laatste bleek ook uit de recente uitspraak van de rechter waarin hij de Wet bewaarplicht per direct buiten werking stelde.

Moratorium wetsvoorstellen
Totdat de visie is vastgesteld en het debat heeft plaatsgevonden, zouden wetsvoorstellen die raken aan dit probleem niet behandeld moeten worden. De opschorting van te behandelen wetsvoorstellen zou tenminste de volgende wetten moeten betreffen: de voorstellen over de bewaarplicht telecomgegevens, het voorstel om vast te leggen wie waar rijdt (ANPR), de massale en ongerichte internettap voor geheime diensten (uitbreiding Wiv), de hackbevoegdheid van de politie in de Wet computercriminaliteit III, de herziening van het briefgeheim in artikel 13 Grondwet en de wetsvoorstellen over bronbescherming bij vrije nieuwsgaring.

Ondertekenaars
De coalitie van ondertekenaars van de brief bestaat uit Bits of Freedom, Amnesty Nederland, Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA), Hivos, Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ), Free Press Unlimited, Prakken d’Oliveira, Open State Foundation, BIT, Stichting Digitale Infrastructuur Nederland (DINL), Voys, Waag Society, Publeaks, Kennisland, Privacy Barometer, Internet Society Nederland (ISOC.nl), Privacy First, bureau Brandeis, SETUP, Nico van Eijk, Beate Roessler, Bart Jacobs, Egbert Dommering, Mireille Hildebrandt, Erik Huizer, Jaap-Henk Hoepman, Karin Spaink, Ot van Daalen, Otto Volgenant, Bart de Koning, Frederik Zuiderveen Borgesius.

Deze groep is nog steeds groeiend. Op www.visieopprivacy.nl kan iedereen die deze zorgen deelt de oproep medeondertekenen.

• Bits of Freedom Hans de Zwart (directeur)
  “32 partijen uit verschillende hoeken van onze samenleving doen samen de eerste publieke oproep aan de kersverse minister Van der Steur om een hoognodige pas op de plaats te doen. Samen bieden wij hem de kans om heldere lijnen uit te zetten voor de toekomst van privacy in onze informatiemaatschappij.”
• Amnesty Nederland Eduard Nazarski (directeur)
  “Uit een recente opiniepeiling van Amnesty International bleek dat een meerderheid van de Nederlanders vindt dat de Nederlandse overheid zich niet moet inlaten met het onderscheppen, opslaan en analyseren van hun communicatie via internet en mobiele telefoons.”
• Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) Thomas Bruning (algemeen secretaris)
  “De bescherming van communicatieverkeer is voor beroepsgroepen, zoals de journalistiek, van cruciaal belang. Journalisten kunnen hun werk alleen naar behoren verrichten als bronnen kunnen vertrouwen op een goede bescherming van hun communicatieverkeer. Daarom roept de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) op tot een goede borging van dit belang in de voorliggende wetsvoorstellen.”
• Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten (NVSA) Bart Nooitgedagt (voorzitter)
  “In het huidige tijdsklimaat is een fundamenteel debat over privacy noodzakelijk. Aangezien de privacy in opsporingsonderzoeken in toenemende mate in het geding is, is de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten van harte bereid een bijdrage te leveren aan dat debat.”
• Open State Foundation Arjan el Fassed
  “Privacy is een grondrecht dat is ontstaan om het machtsverschil tussen de overheid en burger meer in balans te brengen. Datzelfde doel dient de vrijheid van meningsuiting en transparantie. Een fundamenteel debat is hier nog steeds niet over gevoerd.”
• Hivos Edwin Huizing (algemeen directeur)
  “Nederland maakt zich in haar buitenlandbeleid hard voor internetvrijheid in landen waar die vrijheid zwaar onder druk staat en journalisten of mensenrechtenverdedigers arbitrair worden gevolgd, dan is het des te belangrijker dat het huis hier optimaal op orde is.”
• BIT Alex Bik (technisch directeur)
  “Het beschermen van onze privacy is een groot goed dat continu onze aandacht nodig heeft. Met slimme oplossingen is dat mogelijk zonder dat dat ten koste hoeft te gaan van opsporingsinspanningen.”
• Stichting Digitale Infrastructuur Nederland (DINL) Michiel Steltman (directeur)
  “Ook DINL maakt zich zorgen over de betrouwbaarheid en consistentie van de overheid, een essentiële voorwaarde voor vertrouwen in de online economie.”
• Voys Mark Vletter (oprichter)
  “We moeten weg uit het “wij tegen zij” als het gaat om privacy, vrijheid en veiligheid en gezamenlijk komen tot een gedragen visie.”
• Publeaks Mieke van Heesewijk (bestuurder)
  “Klokkenluiden is een onmisbare schakel in de journalistiek keten. Mensen en middelen die een rol spelen in het controleren van de macht zijn kwetsbaar en hebben extra wettelijke bescherming nodig.”
• Privacy Barometer Reinout Barth
  “De opslag van reisgegevens van alle Nederlanders was afgelopen zomer nog een brug te ver. Toenmalig Kamerlid Dijkhoff: ‘Ik zit niet te wachten op een standaard vakantieregister’. Maar een standaard bel- en surfregister is wel oké? Een samenhangende visie ontbreekt.”
• Stichting Privacy First Vincent Böhre (director of operations)
  “Al jaren wordt het recht op privacy structureel uitgehold: iedere burger als potentiële verdachte. Het is hoog tijd dat hier een einde aan komt, te beginnen met een principiële privacyvisie van minister Van der Steur.”
• SETUP Tijmen Schep (creative lead)
  “De grenzeloze technologische mogelijkheden maken het belangrijker dan ooit dat we menswaardigheid via domeinen als politiek, recht en cultuur verankeren.”
• Beate Roessler (hoogleraar Ethiek, UvA)
  “Respect voor privacy is noodzakelijk voor de vrijheid van het individu én voor de samenleving. Dat respect moet ook door de overheid gegarandeerd worden.”
• Mireille Hildebrandt (hoogleraar Smart Environments, Data Protection and the Rule of Law, RU)
  “Voordat we ons verder overgeven aan de inzet van data-gestuurde intelligentie op alle terreinen van het maatschappelijk leven is bezinning nodig op wat die inzet met ons doet. Het gaat niet alleen om privacy maar ook de onschuldpresumptie en het verbod op discriminatie.”
• Erik Huizer (CTO SURFnet bv en hoogleraar Internet Toepassingen, UU)
  “Privacy en veiligheid moeten geen tegenstelling worden. Elke maatregel op het gebied van veiligheid moet getoetst worden op proportionaliteit wat betreft inbreuk op vrijheid en privacy van de burger.”
• Ot van Daalen (onderzoeker bij het Instituut voor Informatierecht, UvA en advocaat)
  “Opstelten lanceerde vijf privacyschendende plannen zonder serieuze discussie. Ik hoop dat Van der Steur een time-out inlast – dat is goed voor vrijheid en democratie.”
• Bart de Koning (onderzoeksjournalist)
  “De politie heeft er de afgelopen tien jaar veel mensen, budget, wettelijke bevoegdheden en gigantische databases bij gekregen, terwijl het aantal opgehelderde misdrijven in diezelfde periode met bijna een derde is gedaald. Het wordt hoog tijd om ook eens nuchter na te denken over de effectiviteit van alle maatregelen die al zijn ingevoerd en die nog ingevoerd moeten worden.”