In Nederland hebben we op het moment geen Wet bewaarplicht meer, maar achter de schermen is de minister van Veiligheid en Justitie druk doende met een herintroductie ervan. Sommige van buurlanden hebben, as we speak, wel zo’n wet die in strijd is met Europese verdragen. Maar de Europese Commissie interesseert dat niet.

De Europese Commissie heeft een aantal belangrijke taken toebedeeld gekregen. Eén van die taken is het toezien op de toepassing van de verdragen waarin de werking van de Europese Unie is vastgelegd. Ze moet er voor zorgen dat alle lidstaten zich aan de regels houden. De Commissie is, zoals het zo mooi heet, de Guardian of the Treaties. Zij kan een lidstaat aanspreken op wangedrag en een bindend advies geven om het beleid aan te passen. Negeert een lidstaat dat advies, dan kan de Commissie naar het Hof van Justitie van de Europese Unie stappen.

Meer dan een jaar geleden werd door diezelfde rechters de Europese bewaarplicht ongeldig verklaard: als overheid kun je niet zomaar gegevens van onverdachte mensen opslaan. De Europese Commissie zegt het daarbij te laten. Maar sommige van de Europese lidstaten negeren het oordeel van de rechters en hebben hun nationale wetgeving gewoon intact gelaten of introduceren nieuwe. Dat doet pijn, want die wetgeving is in strijd met Europese mensenrechtenverdragen. Je zou zeggen: daar ligt een schone taak voor de Guardian of the Treaties.

Maar, de Commissie deed tot nu niets. Daarom hebben enkele Europese burgerrechten­organisaties een brief gestuurd aan de eerste vice-voorzitter Timmermans. In die brief werd hem gevraagd alle stappen te nemen die nodig zijn “to ensure that those Member States bring their practices into line with EU law.” Om de Commissie onderzoek te besparen, was het verzoek voorzien van overzicht van de situatie in zes lidstaten. Elk van die landen heeft nu nog een bewaarplicht in strijd is met Europese regels.

Nederland stond overigens niet in dat overzicht. Wij hebben op het moment alleen nog maar op papier een Wet bewaarplicht. Die wet is immers begin dit jaar door de rechter buitenwerking gesteld. Dat neemt niet weg dat een handhavingsactie van de Europese Commissie relevant voor ons is. De minister heeft aangekondigd met een voorstel te komen waarmee hij de bewaarplicht ook in ons land herintroduceert.

De Europese Commissie reageerde verrassend snel op het verzoek van onze collega’s. Binnen één maand – misschien omdat ook in Brussel vakantie wordt gevierd? Minder verrassend was de loosheid van de reactie. De Commissie zegt eigenlijk niets te doen, anders dan “the Commission will continue monitoring legislative developments at national level.” Voor die passieve houding wordt verder geen uitleg gegeven.

Dat is niet bepaald veel actie van de instantie die de titel Guardians of the Treaties draagt. Wij nemen er dan ook geen genoegen mee. Samen met onze Europese collega’s gaan we proberen de Europese Commissie er toe te bewegen actiever onze vrijheid te beschermen. Maar verwacht geen verandering vandaag of morgen: de zomer hakt er hard in, daar in Brussel.