Sommige Bitcoin- en blockchainadepten geloven dat deze gedistribueerde database een technische oplossing kan zijn voor veel maatschappelijke problemen. Maar gaan ze daarmee niet te makkelijk voorbij aan het feit dat technologie óók altijd politiek is?

Elke eerste woensdag van de maand organiseert Stichting Bitcoin Nederland een avond voor iedereen die geïnteresseerd is in Bitcoin en de gerelateerde blockchaintechnologie: Bitcoin Wednesday. Op de meest recente editie in Amsterdam spraken wij over hoe Bitcoin zich verhoudt tot digitale burgerrechten. Deze blogpost is een sterk verkorte weergave van de speech.

Begin 1996 schreef John Perry Barlow A Declaration of the Independence of Cyberspace. Hij probeerde daarmee het vrije en open internet te verdedigen tegen overregulering door de overheid. De verklaring begint als volgt:

Governments of the Industrial World, you weary giants of flesh and steel, I come from Cyberspace, the new home of Mind. On behalf of the future, I ask you of the past to leave us alone. You are not welcome among us. You have no sovereignty where we gather. [..] You have no moral right to rule us nor do you possess any methods of enforcement we have true reason to fear. [..] Cyberspace does not lie within your borders.

Barlow probeerde met zijn metaforische tekst de privacy en vrijheid van communicatie op het internet te beschermen. Sinds hij dit schreef is het voor de overheid alleen maar makkelijker geworden om internetters nauwlettend te volgen en te censureren. Overheden eisen jurisdictie op over wat er in 'Cyberspace' gebeurt en proberen steeds meer controle te krijgen over internetters. De drie vrijheidsbeperkende wetsvoorstellen die nu in Nederland in de maak zijn (een nieuwe bewaarplicht, het hackvoorstel voor de politie, en de invoering van massasurveillance met een nieuwe wet voor de geheime diensten) maken dat ook meer dan duidelijk. De technische oplossingen voor online privacy en anonimiteit die in Barlow's tijd werden ontworpen bleken niet genoeg te zijn. Om digitale burgerrechten écht te beschermen is ook politieke invloed en wil nodig.

Rondom Bitcoin en de bijbehorende 'blockchain' (en variaties daarop) wordt nu dezelfde retoriek gebruikt als bij de internetvrijheidstrijders uit de jaren negentig. Op 4 juli 2014 ('Independence Day' in de Verenigde Staten) publiceerde CoinDesk bijvoorbeeld Bitcoin: A Means for Global Independence en Bitcoin heeft inmiddels ook al een onafhankelijkheidsverklaring:

Bitcoin is inherently anti-establishment, anti-system, and anti-state. Bitcoin undermines governments and disrupts institutions because bitcoin is fundamentally humanitarian. There’s an elimination of 3rd party intrusion. It’s purely peer-to-peer. The blockchain is free speech. It’s decentralized, voluntary, and non-aggressive. [..] Bitcoin does not pander to power structures, it undermines them.

Hoewel deze verklaring volledig over de top is, hebben de 'blockchainiacs' op een bepaalde manier wel een punt. Als Wikileaks in 2010 Bitcoin zou hebben gebruikt in plaats van PayPal dan hadden ze naar aanleiding van Cablegate waarschijnlijk geen problemen gehad met het ontvangen van financiële steun. Met iets als Dot-Bit in plaats van EveryDNS had hun domeinnaam het toendertijd wellicht wel blijven doen. En met een serverloze en gedistribueerde site in plaats van hosting bij Amazon EC2 was de site vast online gebleven.

Toch moeten we de lessen die Barlow geleerd heeft ook in de context van Bitcoin en de blockchain niet vergeten: het is onmogelijk om puur technologische keuzes te maken. Technologische keuzes zijn namelijk ook altijd politieke keuzes. Daarnaast kunnen technologische ontwikkelingen wel bepaalde beleidsopties op de tafel krijgen, maar is het uiteindelijk vooralsnog toch de overheid die het beleid bepaalt. En volgens Maciej Ceglowski is dat juist goed:

There is a tendency in computer-land to seek technical solutions to political problems, [..] In my opinion, the focus on the blockchain (and related ideas) falls into that misguided category. The idea that we should look to algorithms and technology to reclaim our freedoms is fundamentally undemocratic. It presupposes a technical elite who would ‘fix the Internet’ for everyone else. While I can see how this appeals to romantic ideas of hacking the system, I see it as a dangerous trend at worst, and a distraction at best.

We zijn er daarom van overtuigd dat je naast technologische empowerment ook politiek moet lobbyen en campagne moet voeren als je een positieve maatschappelijke verandering op het gebied van digitale rechten wilt bereiken.

Alle slides van de speech vind je hier:

[pdfjs-viewer url=/wp-content/uploads/20150805-bitcoin-wednesday.pdf viewer_width=460px viewer_height=274px fullscreen=false download=true print=false openfile=true]

Attributie van het beeldmateriaal staat hier. De gebruikte bronnen vind je hier. Bekijk ook de websites van Stichting Bitcoin Nederland en Bitcoin Wednesday.