Onze Duitse collega’s van Digitalcourage vroegen wat volgens ons nu de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van digitale burgerrechten in Nederland zijn. Er zijn allemaal bredere tendensen die we goed in de gaten houden: de machtsposities van enkele techgiganten, het Internet of Things, het idee dat technologie niet neutraal is, etc. Maar we werken ook hard aan het voorkomen van een aantal heel concrete gevaren voor jouw internetvrijheid. We noemen er vijf.

Het sleepnet voor geheime diensten
Onlangs presenteerde minister Plasterk zijn concept voor een nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Dit voorstel geeft de meest vergaande ruimte aan geheime diensten om ons te tappen. En dan hebben we het niet alleen over telefoongesprekken, ze zullen ook op grote schaal chatberichten, e-mails en website-bezoeken kunnen tappen. Onder de huidige wet kunnen geheime diensten weliswaar nu ook al personen tappen die ze in de gaten willen houden, maar straks kan dat ook ongericht. Dus ook onschuldige mensen komen straks in het sleepnet terecht.

Maar er zijn meer problemen met het voorstel. Zo wordt de uitwisseling van onze gegevens met buitenlandse diensten niet beperkt. Dat betekent dat onze gegevens straks aan andere geheime diensten kunnen worden doorgegeven zonder dat de Nederlandse diensten überhaupt weten wat er precies in staat. En tot slot is er geen onafhankelijk, bindend toezicht. Dus als de minister ten onrechte heeft toegestaan dat zo’n sleepnet werd ingezet, kan hij de toezichthouder overrulen en dan wordt hij alleen nog door de politiek daarvoor op zijn vingers getikt. Wij vinden dat het toezicht op geheime diensten geen onderwerp van politiek spel mag worden.

De herinvoering van de bewaarplicht
Onlangs werd er een dikke streep gezet door de Nederlandse bewaarplicht. Op grond van die wet werden gegevens over het communicatiegedrag en de locatie van iedereen in ons land tot een jaar lang bewaard. Een wet met een gigantische impact op onze vrijheid, dat zagen de rechters ook. Maar helaas, de minister van Veiligheid en Justitie heeft al aangegeven dat hij met een nieuw wetsvoorstel zal komen. Jullie kunnen erop rekenen dat we het voorstel heel nauwgezet in de gaten houden.

Hackende opsporingsdiensten
Diezelfde minister Van der Steur wil de Nederlandse politie de bevoegdheid geven om in te breken op computers en andere apparaten, zoals iPads en smartphones. Het probleem is dat dit de Nederlandse internetter alleen maar onveiliger maakt. Dat komt doordat de politie het beste kan hacken via een bestaande kwetsbaarheid in software. Stel je voor, via een achterdeur in Outlook kan de politie bij een verdachte binnenkomen. De politie wil dat die deur nog even open blijft staan. Maar dat betekent dat alle andere mensen die ook Outlook gebruiken onveilig zijn voor criminelen. Het hackvoorstel heeft dus een averechtse werking op de cyberveiligheid. Daarom gaan wij er alles aan doen om deze bevoegdheid van tafel te krijgen.

Europa vervangt onze privacywet
De onderhandelingen over de nieuwe Europese privacyverordening zijn in de laatste fase. En de uitkomst daarvan gaat straks ook direct gelden voor Nederlandse internetters. Dat heeft dus een enorme impact. Op dit moment doen wij onderzoek naar de lobby bij de Nederlandse overheid en proberen wij de Nederlandse markt voor data(brokers) in kaart te brengen.

En tot slot: Europese regels over netneutraliteit
Nederland was het eerste land in Europa dat netneutraliteit bij wet geregeld had. En daar waren we behoorlijk trots op. Het zorgde ervoor dat wij, internetters, zelf blijven bepalen welke diensten we wel of niet gebruiken. Het heeft er ook aan bijgedragen dat er in Europa regels voor werden opgesteld. En nu zitten we in de laatste fase van de Europese onderhandelingen. De uitkomst zal waarschijnlijk niet net zo sterk worden als onze Nederlandse wet, maar voor de Europese internetgebruiker is het belangrijk dat hij zoveel mogelijk keuzevrijheid blijft houden op het net.