• Menu

0 recente resultaten

Alle resultaten

Sleep ons voor de rechter alsjeblieft

  • 23 maart 2016
Rejo Zenger

Elk van de lidstaten van de Europese Unie is verplicht om Europese richtlijnen over te nemen in nationale wetgeving. Als een lidstaat zijn verplichtingen niet nakomt, sleept de Europese Commissie zo’n land voor het Europees Hof van Justitie. Maar hoe lost een land het op als zo’n richtlijn het land dwingt wetgeving te maken die strijdig is met de eigen grondwet?

Gedwongen worden iets te doen wat je niet eens kunt doen

Die verplichte overname in nationale wetgeving gold ook voor de richtlijn waarmee providers gedwongen werden om preventief en langdurig gegevens over de locatie en het communicatiegedrag van gebruikers bij te houden (de “bewaarplicht”). Aanleiding voor de Commissie om een aantal van die infringement procedures te starten, waaronder Roemenië, Zweden en Duitsland.

Om een goed beeld te krijgen van wat er achter de schermen speelt vroegen we de Commissie alle documenten over vijf van die infringement procedures openbaar te maken. Na een paar maanden ontvingen we enkele duizenden pagina’s post. Nu zien we met welke gemakzucht nationale en Europese leiders over fundamentele bezwaren walsen, dat een beetje turven te veel werk is en hoe waardeloos wetgeving is die in no-time weer door de rechter ongeldig wordt verklaard. Lastig probleem ook: door Europa gedwongen worden om bepaalde regels te implementeren, maar tegelijkertijd dat ook niet kunnen doen omdat die regels strijdig zijn met de eigen grondwet.

Sleep ons voor de rechter alsjeblieft

Het preventief en langdurig bewaren van gegevens over de locatie en het communicatiegedrag van iedereen in een land is, gelukkig maar, een controversiële maatregel. Voor sommige regeringen is dat echter geen barrière. De Commissie beschrijft in één van de documenten hoe een Tsjechische minister de lancering van het controversiële voorstel ziet: “het staat één dag op de voorpagina’s van alle kranten, daarna is iedereen het weer vergeten.”

Sommige landen moedigen de Commissie zelfs aan om een infringement procedure tegen het eigen land te beginnen. Gek hé? Alsof je op straat een agent aan zijn jasje trekt en smeekt om een boete. Maar dit is politiek. De politici van de Duitse regeringspartij CDU steunen pogingen van de Commissie om de implementatie van de bewaarplicht af te dwingen omdat zo’n infringement procedure de druk op het nationale debat verhoogt. Om diezelfde reden wil ook de Duitse minister van Binnenlandse Zaken niet dat de Commissie de richtlijn aanpast: zonder aanpassing blijft de druk op haar Justitie-collega om overstag te gaan en de inbreukmakende wet te introduceren onverminderd hoog. De Commissie krijgt van de vertegenwoordigers van Roemenië te horen dat een zwaar aangezette waarschuwing “helpt”.

Beetje turven is teveel gevraagd

“Er is geen wetenschappelijk bewijs dat de ongeldigverklaring voor grote problemen bij de opsporingsdiensten heeft gezorgd. Niets wijst er op dat het buiten werking stellen van de bewaarplicht een negatieve impact heeft gehad op het oplossingspercentage van strafbare feiten”. Dat zijn de woorden van de Duitse minister van Justitie in een brief aan de Commissie, nadat de bewaarplicht in het eigen land ongrondwettig is verklaard. Het is glasheldere kritiek op de Commissie veronderstelde maar nietnooit onderbouwde noodzaak van een bewaarplicht.

Andere landen lossen het wat pragmatischer op. Het kost veel landen teveel moeite om de gegevens te verzamelen die nodig zijn om de vermeende noodzaak van de bewaarplicht aan te kunnen tonen. Dat geldt trouwens ook voor Nederland. Zo zeggen de Tsjechen tegen de Commissie dat het bijhouden van statistieken een enorme last is en dat het maar moeilijk is om cijfers te krijgen van de politie. Nee, ze gaan liever om de tafel gaan zitten om van de best practices van andere landen te leren. Hoe implementeer je de richtlijn, zonder teveel te hoeven turven.

Een bewaarplicht helpt niemand

De documenten geven ook een idee van wat ons te wachten staat. Zo zette de Commissie de Roemenen onder druk om koste wat het kost een nieuwe bewaarplicht te introduceren nadat de vorige ongrondwettig was verklaard. En ze doet dat “ook al is er een risico dat de wet opnieuw voor het Roemeense Constitutioneel Hof wordt gebracht” – en dus weer ongrondwettig verklaard wordt.

Dat de nationale wetgever steeds weer op de vingers wordt getikt zorgt ook voor de nodige complexiteit in de handhaving door de Commissie. Zo schrijven de Europese juristen:

“Met haar brief van 25 november 2008 informeerden de Roemenen de Commissie over een nieuw aangenomen wet. Zij stelden dat met die wet de [bewaarplichtrichtlijn] volledig is getransponeerd in nationale wetgeving. Door een foutje is de lopende infringement procedure echter niet ingetrokken. In de tussentijd heeft het Roemeens Constitutioneel Hof de wet echter ongeldig verklaard. De nieuw aangenomen wet bestaat nu dus niet meer.

Gegeven deze feiten is het dus noodzakelijk om de lopende infringement procedure, die betrekking had op de situatie van voor het ongrondwettig verklaren van de wet, te stoppen. De Commissie heeft echter ook besloten om een nieuwe infringement procedure te starten om Roemenië te dwingen alsnog de richtlijn over te nemen.”

Dat is een aardig rommeltje waar niemand beter van wordt, anders dan een handjevol juristen.

En dit is wat Nederland ook op het punt staat te doen: een nieuwe bewaarplicht lanceren in de wetenschap dat die straks opnieuw voor een Nederlandse of Europese rechter sneuvelt. In tussentijd blijven de opsporingsdiensten met het puin zitten: zij hebben niets aan opsporingsmiddelen die in no-time door een rechter illegaal worden verklaard. Nee, de Nederlandse regering kan beter investeren in iets waar de politie wél op kan bouwen. De fundering voor een huis met afgelakte kozijnen en plinten bijvoorbeeld.

 

Openbaar gemaakte documenten:

Doneer Blijf op de hoogte
Prijsdiscriminatie mag niet, ook geen positieve
Wat brengt dat nou, dat netneutraliteit?

Help mee en steun ons

Door mijn bijdrage ondersteun ik Bits of Freedom, dat kan maandelijks of eenmalig.

Jij bent een officiële supporter van een vrij internet!

Dankjewel voor het steunen en welkom als officiële supporter van een vrij internet.

Je ontvangt de inlogcode voor de donateursomgeving zo snel mogelijk via de mail. Of klik via de knop hieronder om meteen naar de donateursomgeving te gaan.

Naar donateursomgeving

Er ging iets mis tijdens de betaling

Je betaling is niet juist afgehandeld, probeer nog eens.

Support en doneer!

Meer weten over doneren aan ons? Lees er hier alles over.