De Ubers en Googles van de toekomst zitten bij ons om de hoek en we hadden geen idee wie het zijn. Samen met Studio Spomenik gingen we op onderzoekStudio Spomenik heeft de scene in kaart gebracht door middel van een data-analyse van Twitter data. Deze analyse is gevalideerd en verrijkt aan de hand van vijf diepte-interviews met relevante spelers uit de startupscene. uit. Wat kunnen we van de Nederlandse startupscene leren en hoe denkt zij eigenlijk over privacy en databescherming?

De Nederlandse identiteit bestaat niet

Ook in de startupscene lijkt het waar te zijn. Een expliciet Nederlandse identiteit hebben we niet aangetroffen. Nederlandse startups zijn ontzettend gericht op de VS. Daar zijn meer opties, er is meer geld, er zijn meer lichtende voorbeelden. Het is dan ook niet gek dat Nederlandse startup-lingo – en deze blog – veel leent uit de Engelse taal.

Startups houden van “new”

Dit was nauwelijks een verrassing: startups houden zich bezig met de nieuwste trends, het nieuwste design, de nieuwste technologie en de nieuwste toepassingen daarvan. Nieuw is altijd beter dan minder-nieuw. Veel van de gesprekken die online gevoerd worden gaan over de diensten en producten van de toekomst.

Startups hebben een jaloersmakende hoeveelheid focus

De makers die we spraken zijn onwijs gefocust op het proces van bedenken, maken, falen, groeien en verbeteren. Dit alles met het doel om impact te maken. Eigenlijk precies de startup zoals we 'm terugvinden in Lean Startup van Eric Ries of From Zero to One van Peter Thiel. Alles dat niet strikt noodzakelijk is, wordt terzijde geschoven. Dit vind je bijvoorbeeld terug in de organisatieprocessen en in de informatie die startups met elkaar delen. We zien ook een mogelijke schaduwkant: lange-termijn consequenties zijn niet top of mind. De bredere maatschappelijke context waar een nieuwe dienst of nieuw product in terecht komt is niet altijd in beeld.

De bredere maatschappelijke context? Wij waren natuurlijk vooral benieuwd naar de rol die privacy en databescherming spelen. Die zien wij namelijk als essentieel voor onze individuele vrijheid en uiteindelijk ook voor een vrije maatschappij en een functionerende democratie. Om de focus maar even wat te verbreden.

De prioriteit van startups is niet het waarborgen van jouw privacy

Startups zien het als de verantwoordelijkheid van de gebruiker om zorg te dragen voor zijn of haar gegevens en privacy. Als een gebruiker het oké vindt om zijn ziel te vergeven voor gratis e-mail, soit. Het doel van een startup is niet om lekker verantwoord bezig te zijn, maar om van een hunch een commercieel succes te maken. Zolang een bedrijf transparant is over wat ze met je data doen, of over hoe ze je gegevens wel of niet beveiligen, kun je ze er niet op afrekenen.

Privacy is als het doen van je belastingaangifte

Privacy- en gegevensbescherming? Het is als zand in de al zo precaire raders van de lean startup. Hier werd ons onderzoek eigenlijk een beetje onscherp. Want wat is privacy nou? In de gesprekken die we voerden kwam de technocratische, juridische "tick-the-boxes"-dimensie van privacy veel aan bod. Over die dimensie hadden de startups niet veel goeds te zeggen. Wetten zijn onduidelijk, cookie-meldingen monsterlijk lelijk, en belangrijker nog: het leidt af van de core focus van het bedrijf, en wordt daarom een moetje dat zo laat mogelijk en met tegenzin wordt gedaan. We hebben het ook over de menselijke dimensie van privacy gehad. De ervaring van deze dimensie van privacy is bijna lijfelijk: persoonlijk en dicht op de huid. De founders die we spraken, spraken hun verbazing uit over hoeveel data mensen "vrijwillig" delen, en over hoe er in de digitale wereld andere normen en regels lijken te zijn dan in de fysieke wereld. Waarom staan we online zoveel meer toe?