Open Whisper Systems ontving tijdens de Big Brother Awards 2016 de Felipe Rodriguez prijs. Deze prijs wordt gegeven aan mensen en organisaties die onmisbaar zijn voor het beschermen en bevorderen van privacy. Open Whisper Systems kreeg de prijs voor de messenger app Signal en hun werk aan het Signal protocol. Het is ze daarmee gelukt om de communicatie van meer dan een miljard mensen te beveiligen. Lilia Kai was aanwezig om de prijs in ontvangst te nemen. Je vindt de video van de uitreiking en de Nederlandse vertaling van haar speech hier.

Namens Open Whisper Systems wil ik Bits of Freedom voor deze award bedanken. Het is echt een genoegen om hier vanavond met jullie allemaal te zijn. Felipe Rodriguez, naar wie deze award is vernoemd, merkte rond 1995 het volgende op:

Tegenwoordig kunnen mensen via het internet met elkaar praten, samen games spelen, elkaar foto’s sturen, video’s delen, radio enzovoort. Nooit eerder konden mensen zo massaal met elkaar communiceren, op een internationale schaal. Iedere persoon is een medium dat netwerkverkeer genereert.

Deze woorden hebben vandaag de dag, in 2016, niets aan waarheid ingeboet. Dankzij het internet, computers en mobiele telefoons is onze wereld meer verbonden dan ooit tevoren. Helaas is onze communicatie daardoor ook kwetsbaarder dan ooit tevoren. Onze telefoonbedrijven, online dienstverleners en sociale media hebben een bevoorrechte positie in dit netwerk ingenomen. Deze voorrechten kunnen maar al te makkelijk misbruikt worden, ofwel door deze bedrijven zelf, of door overheden die deze bedrijven dwingen hun eigen klanten in diskrediet te brengen.

Ik zou soms bijna wensen dat ik vóór het internettijdperk geboren was, of zelfs voordat er radio’s en telefoonkabels waren. In die dagen was het onderscheppen van een boodschap geen simpele onderneming. Je moest op z’n minst een vogel uit de lucht schieten of een paard in volle gallop overmeesteren.

Het versturen van boodschappen zelf was toen natuurlijk ook veel moeilijker. Je moest eerst een vogel africhten of een ruiter inhuren, en al met al moet ik toegeven dat ik liever in deze moderne tijd leef. Vogelafrichters hebben grotendeels plaatsgemaakt voor software-ontwikkelaars zoals ikzelf, voor wie het versturen van berichten slechts een kwestie van eenvoudig programmeerwerk is. Maar voor Big Brother is het onderscheppen van berichten slechts een kwestie van eenvoudig papierwerk. Massacommunicatie gaat hand in hand met massasurveillance.

In deze situatie kun je je al snel machteloos voelen. Velen van ons zijn volkomen afhankelijk van e-mail, chat, zoekmachines, websites, online navigatie, menu’s, markten en dergelijke, gewoon om onze weg in het dagelijks leven te vinden. En maar al te vaak maken we onszelf wijs dat we niks kunnen doen om te voorkomen dat ons netwerkverkeer onderschept wordt, en dat we het daarom maar net zo goed kunnen opgeven, ons erbij moeten neerleggen en verder moeten gaan met ons leven.

Maar toen Edward Snowden de wereld liet zien wat voor ontzettend grote vorm overheidssurveillance had aangenomen, sprak hij ook woorden van hoop. Hij zei:

Encryptie werkt. Degelijk gebouwde, sterke cryptosystemen zijn één van de weinige dingen waar je op kunt vertrouwen.

Bij Open Whisper Systems hebben we ons ten doel gesteld overheidssurveillance onmogelijk te maken. Onze strategie is de combinatie van privacybeschermende technologie met een bekende, soepele gebruikservaring.

In het begin van 2013 hadden we min of meer een simpele kloon van de standaard sms-app van Android met een ingebouwde laag van opportunistische end-to-end-encryptie.

Dat was bijna vier jaar geleden. Sindsdien hebben we ons doorontwikkeld tot een complete, versleutelde berichtendienst voor verschillende soorten apparaten, die beschikbaar is voor Android, iOS en desktopcomputers. We hebben miljoenen geregistreerde gebruikers en dat aantal groeit nog steeds.

Voor de gemiddelde gebruiker ziet onze app, Signal, er niet heel anders uit dan andere messaging apps (en dat was uiteindelijk ook het idee).

Maar het belangrijkste verschil is dat, wanneer Big Brother bij ons aan komt kloppen, we praktisch geen informatie hebben om te overhandigen.

Signal-berichten worden beschermd door het Signal Protocol, dat in rap tempo de feitelijke standaard aan het worden is voor de end-to-end-encryptie van grootschalige berichtendiensten. Het wordt nu gebruikt in diverse platforms van derden, waaronder WhatsApp, Facebook Messenger en Google Allo.

We hebben er nooit over getwijfeld of deze manier van integreren eigenlijk wel in lijn was met ons doel om een einde te maken aan massasurveillance. We hebben Signal gemaakt om te bewijzen dat end-to-end-encryptie voor iedereen mogelijk is, en op grote schaal. We hebben hebben het gratis gemaakt zodat er geen instapdrempels zijn. We hebben het open source gemaakt, zodat iedereen het kan bestuderen, gebruiken en verbeteren. En we werken samen met andere organisaties om hen te helpen hun eigen gebruikers te beschermen, want als het om massasurveillance gaat, zijn we niet veilig totdat we allemaal veilig zijn.

Ik ben in de lente van 2013 bij Open Whisper Systems begonnen. Ik wist toen nog niet veel over cryptografie. Ik wist ook niet veel over het ontwikkelen van mobiele apps in het bijzonder. Maar ik wist wel hoe ik kon programmeren, hoe ik kon leren, en ik wist dat ik een bijdrage wilde leveren aan de privacybeweging. En toen ontdekte ik dat al mijn gelijkgestemde vrienden allemaal dezelfde messaging app gebruikten...

Op dit moment ben ik de hoofdontwikkelaar van Signal Desktop, de tegenhanger van de Signal-app op je Android- of iOS-apparaat. Signal Desktop geeft je de mogelijkheid om beveiligde berichten te versturen en te ontvangen met het comfort van je toetsenbord. Het is een lange weg geweest, en hoogstwaarschijnlijk de grootste uitdaging in mijn werkende leven tot nu toe, maar het heeft me ook de meeste voldoening gegeven.

We hebben nog niet alle problemen opgelost. Het verbergen van metadata –of, met andere woorden, het afschermen van de social graph van iedere gebruiker, zelfs voor onszelf– is nog steeds een uitdaging, waar we de laatste tijd veel over nadenken.

Natuurlijk zijn er problemen in de wereld die Open Whisper Systems niet kan oplossen. Cryptografie biedt geen oplossing voor economische ongelijkheid, onverantwoordelijk bedrijfsbeleid of onrechtvaardige wetgeving. Cryptografie kan geen einde maken aan racisme, seksisme en fascisme. Voor die problemen hebben we nog steeds organisatoren en activistische groepen zoals Bits of Freedom nodig. Zij ondernemen actie op het menselijke vlak om zo sociale veranderingen teweeg te brengen. Maar die groepen hebben op hun beurt ons weer nodig, om vrijelijk te kunnen spreken. Kortom, encryptie kan de wereld niet redden, maar tegelijkertijd kan de wereld niet gered worden zonder encryptie.

Dus als je de vaardigheden hebt om ons te helpen betere tools te maken: sluit je bij ons aan. Er is nog genoeg werk te doen. En tegen de mensen in de frontlinies, die demonstreren, campagne voeren en organiseren, en die het echt zware werk doen, namelijk het bestrijden van problemen waar geen technologische oplossingen voor bestaan – tegen jullie zeg ik: dank jullie wel, we staan achter jullie, en we hebben jullie nodig, meer dan ooit.

Aan alle anderen: het is aan jullie om de eerste stap te zetten om anderen te ondersteunen en te beschermen, simpelweg door jezelf te beschermen. Gebruik altijd encryptie voor je berichten en eis je recht op privacy terug. Maar het allerbelangrijkst: geef nooit op. Geef niet toe aan privacynihilisme. Want we kunnen de strijd tegen surveillance niet winnen als we een gevecht tegen onszelf verliezen.

Nogmaals, namens Open Whisper Systems, dank je wel en tot ziens.

Heel veel dank aan Tim van der Molen voor deze Nederlandse vertaling! Hier vind je het Engelstalige origineel.