Oorlogsjournalist Harald Doornbos ziet een verbod op anoniem internetten als dé oplossing voor 99,9% van “de bagger op social media.” Maar een verbod op anoniem gebruik van het internet gaat niet werken, werkt contraproductief en miskent het belang van anonimiteit.

Hé, laten we anonimiteit verbieden!

Hoewel soms uiterst extravert is Gordon ongetwijfeld iemand die zijn vrijheid kan waarderen. Als BN’er voortdurend onder het vergrootglas van de roddeljournalistiek. En die soms ongenadig alles denkt te kunnen zeggen. Kortom, iemand die soms iets te beschermen heeft. In een filmpje bij RTL Nieuws vraagt hij onze premier: “Wat gaat u doen zodat we weer normaal gaan doen op sociale media?” De oplossing van oorlogsjournalist Harald Doornbos via Twitter: “Gewoon mensen laten inloggen op ‘t internet met behulp van een identiteitskaart.”

Anoniem internetten is een illusie

Zolang je als internetter geen extra moeite doet om jezelf te beschermen, ben je nooit anoniem. Zeker niet als je, zoals Gordon in het filmpje, Facebook gebruikt. Bij bijna alle stappen die je op het internet zet, is er iemand anders die meekijkt. Het gevolg: als je iets online zet “dat dus echt niet kan”, dan is dat bijna altijd naar jou te herleiden. Immers, wat je online doet, is gekoppeld aan het adres van je computer. Dat adres kan door jouw provider tot jou worden herleid. Als de politie of rechter het noodzakelijk vindt, kan je provider jouw identiteit onthullen.

Echt anoniem internetten kost moeite en discipline

Alleen als je écht je best doet, maak je misschien een kans om je identiteit te verhullen. Je zou gebruik kunnen maken van anonimiseringstechnologie zoals Tor. Of je kunt je internetverkeer via een VPN-verbinding omleiden naar een buitenlandse provider die de koppeling met jou niet kan of wil maken. Het gros van de internetters maakt daar echter geen gebruik van. Sterker nog, het is bijzonder lastig om langdurig anoniem van het internet gebruik te maken. Dat merken ook mensen die hun best er voor doen, zoals zware criminelen of mensenrechtenactivisten. Los daarvan wordt ook anoniem reageren steeds lastiger gemaakt. Op onze website kun je reageren waarbij we enkel het adres van je computer zien. Maar op veel andere websites mag je alleen nog maar reageren als je eerst met je Facebook-account bent ingelogd.

Verbod anoniem internet werkt contraproductief

Maar zelfs al zou die technologie zo toegankelijk zijn dat echt iedereen dagelijks anoniem het internet op gaat, dan is niet in te zien hoe Doornbos’ suggestie gaat werken. Immers: je kan niet het gebruik van bepaalde technologie verbieden. Of scherper: je kan die technologie wel verbieden, maar het gebruik ervan niet voorkomen. Het is zelfs contraproductief: je zorgt ervoor dat het legitieme gebruik niet meer mogelijk is, terwijl je het slechte gebruik niet voorkomt. Iemand die echt kwaad wil, gebruikt die technologie toch of werkt op een andere manier om het verbod heen.

Anonimiteit opheffen is vrijheid weggooien

Nee, het staat als paal boven water: je zult terughoudender zijn, als je niet meer anoniem kunt communiceren zonder eerst een identiteitsbewijs te tonen. Je raakt een stuk van je vrijheid kwijt. Vrijheid die essentieel is voor jouw persoonlijke ontplooiing en onze democratische rechtstaat. Als je worstelt met je geaardheid, dan wil je daar misschien met anderen over kunnen praten, zonder meteen uit de kast te moeten komen. Als je levensvragen hebt, vraag je Google, niet je buurman. Misschien vind je het helemaal niet nodig dat je bank weet waar je bent als je internetbankiert. Anonimiteit is een groot goed, dat we niet moeten weggooien omdat een enkeling niet met die vrijheid om kan gaan.

Zelfcensuur is ook censuur

Doornbos is uiterst kortzichtig met de opmerking dat bij een verbod op anoniem internetten “je nog alles kunt zeggen, maar niet meer anoniem.” Immers, als het niet voorkomt dat iedereen nog alles kan zeggen, dan zou zijn suggestie niet werken. Zijn suggestie werkt nou juist dat mensen niet meer het gevoel hebben dat ze alles kunnen zeggen als ze hun gevoelde anonimiteit kwijt zijn. Het idee is juist: als mensen het gevoel hebben dat ze afgerekend kunnen worden op wat ze zeggen, dan zullen ze beter oppassen op wat ze zeggen. Zonder anonimiteit passen we met z’n allen zelfcensuur toe. Doornbos’ suggestie is in feite een innerlijke tegenstrijdigheid.

Journalisten onderkennen belang anonimiteit, toch?

Harald Doornbos is een journalist met een enorme staat van dienst. Iemand waar je u tegen zegt. Iemand die als oorlogsjournalist opereert in gebieden waar een ‘verkeerde’ Google-zoekopdracht je dood kan betekenen. Niet omdat wat je opzocht zo verkeerd was, maar omdat de machthebbers er niet zo blij mee zijn. Juist iemand als Doornbos zou toch dagelijks moeten kunnen zien hoe belangrijk die vrijheid is. Als Doornbos anonimiteit zo onbelangrijk vindt, kun je je afvragen waarom er ooit nog een bron met gevoelige informatie bij hem zou aankloppen.

Oh, en dan heb ik het helemaal nog niet gehad over de dooddoener: ik heb niets te verbergen.