Veel zogenaamde 'slimme' apparaten van tegenwoordig zijn voorzien van software en praten met het internet. Koelkasten, babyfoons, televisies en zelfs poppen: ze kunnen allemaal online. Daaraan kleven een paar risico's op het vlak van privacy en digitale rechten. Zo word je vaak gedwongen om in te stemmen met het delen van privégegevens als je het apparaat wilt gebruiken, maar jij hoort hierover zelf te kunnen beslissen.

In deze blogpost neem ik de smart-tv als voorbeeld. Bijvoorbeeld smart-tv’s van Sony en Philips gebruiken software van Google (Android TV). Wil je die tv’s gebruiken, dan moet je instemmen met de gebruikersvoorwaarden en het privacybeleid van Google en de voorwaarden van de fabrikant. Die tv’s kunnen vervolgens vastleggen naar welke zenders en programma’s je kijkt en welke apps je gebruikt.

Waarom men informatie over je kijkgedrag wil verzamelen? Omdat er veel geld kan worden verdiend door je gedrag in kaart te brengen en je gepersonaliseerde reclames voor te schotelen in je smart-tv-menu. Maar waarom zou je überhaupt in ruil voor jouw kijkgegevens reclame in beeld moeten krijgen als je al hebt betaald voor je tv en voor je tv-pakket? En voor alle duidelijkheid: Philips heeft al aangegeven dat de tv niet goedkoper wordt als er advertenties naar je scherm worden gepusht.

De tv-fabrikant TP Vision, die televisies onder de merknaam Philips verkoopt, zei onlangs dat er veel bekend is over het kijkgedrag van gebruikers. De nationale privacytoezichthouder (Autoriteit Persoonsgegevens) heeft TP Vision eerder al eens op de vingers getikt over de wijze waarop ze gegevens verzamelde over kijkgedrag. Tv-kijkers werden toen onvoldoende geïnformeerd. De aangekondigde plannen van TP Vision lokte dan ook meteen een kritische reactie uit van de toezichthouder: er mogen wel gegevens over kijkgedrag worden verzameld voor reclamedoeleinden, maar alleen als de gebruiker daar helder en volledig over is geïnformeerd en toestemming geeft. Maar is informeren eigenlijk wel voldoende? Moet je niet ook een keuze krijgen?

Andere verwachting
Als jij een apparaat aanschaft, heb je een bepaalde verwachting over wat je ermee kunt. Het moet vervolgens niet zo zijn dat je er thuis achter komt dat je gedwongen bent om je gegevens te delen voordat je gebruik kunt maken van dat nieuwe apparaat. Of dat je dan pas ontdekt dat je genoodzaakt bent om naar reclame te kijken, omdat je toevallig een tv van een bepaald merk hebt gekocht.

Gedwongen keuze
Het delen van je data mag nooit een voorwaarde zijn om jouw apparaat überhaupt te kunnen gebruiken als die gegevens niet noodzakelijk zijn voor de werking ervan. Je hoort niet gedwongen te worden om je data af te staan of een inkijkje te geven in je gedrag zodra je een ‘slim’ apparaat koopt. Je moet gewoon alle functies kunnen gebruiken en de noodzakelijke (beveiligings)updates kunnen installeren voor de goede werking van je apparaat, zonder dat jouw toestemming voor gebruik van je privégegevens wordt afgedwongen. Je moet hier altijd zelf over kunnen beslissen, het gaat immers om jouw privacy.

Stop het afdwingen van datadelen
Met argusogen kijk ik naar de toekomst. Via het veelbelovende Internet of Things waarmee zulke mooie dingen mogelijk zijn, proberen producenten ons steeds vaker te verplichten data over onszelf af te geven voordat we deze apparaten kunnen gebruiken. Ik houd mijn hart vast en hoop dat we ‘slimme’ apparaten kunnen blijven gebruiken zonder dat je noodgedwongen wordt bespied. Producenten moeten desnoods worden verplicht consumenten een keuze te geven.