Wie technologie ontwikkelt, draagt een grote verantwoordelijkheid voor de vrijheid van de gebruikers van die technologie. Kun je dat niet, dan kun je beter iets anders gaan doen.

Dat hield ik eergisteren mijn toehoorders voor op het Veilig Internet BootcampAankondiging van het evenement Veilig Internet Bootcamp, georganiseerd door de provider BIT. Zoals een verkeersdrempel het gedrag van automobilisten stuurt, stuurt de interface van YouTube het gedrag van internetters. En waar die sturing in het geval van een verkeersdrempel heel doorzichtig is, is die op het internet vaak veel minder transparant. Wie aan technologie bouwt, draagt dus een grote verantwoordelijkheid. Dat geldt voor een grote ontwikkelaar van applicaties voor de overheid, maar ook voor de ZZP’er die webwinkels bouwt en voor een provider die de websites van haar klanten host.

Veel van de aanbieders van diensten op internet krijgen de beschikking over gevoelige gegevens van hun klanten. Stel dat je een platform hebt ontwikkeld waarop jouw gebruikers hun eigen webwinkel kunnen draaien. Dan krijg je de beschikking over de gegevens van je klanten, de inhoud van hun winkel en daarnaast ook nog eens over de gegevens van de klanten van je klanten. Gegevens die je goed moet beschermen en waar je niet de controle over wilt verliezen. En dat gebeurt sneller dan je denkt. Bijvoorbeeld wanneer je de gegevens host op servers van een Amerikaanse partij. In de Verenigde Staten gelden andere regels dan in Nederland, je weet niet wie er allemaal écht toegang tot die gegevens heeft en zo’n partij laat zich moeilijk aanspreken. Daarom is het verstandig om de gegevens waar jij verantwoordelijk voor bent, geografisch en juridisch dichter bij huis onder te brengen. In Europa of misschien wel specifiek in Nederland.

Eén van de aanwezigen in het publiek stelde me daarop een vraag die vaker wordt gesteld: wat als je dat niet kunt betalen? Vaak zijn die Amerikaanse diensten zeer aantrekkelijk, zeker voor kleine ondernemers: de diensten werken goed en zijn bovendien gratis. (Gratis in de zin dat het je geen geld kost, want je betaalt natuurlijk met de gegevens van jezelf en die van je klanten.) Denk maar eens aan Gmail, Dropbox en Github. Als je diezelfde functionaliteit bij een Nederlandse aanbieder wilt beleggen of het zelfs in eigen beheer wilt doen, dan kost dat vaak beduidend meer. Bij de meeste bedrijven is het van belang om zoveel mogelijk geld te verdienen en dat doe je door je kosten zoveel mogelijk te beperken. Begrijpelijk, maar wat mij betreft niet ten koste van alles.

Als je wilt autorijden maar geen geld hebt voor een rijbewijs, dan zeggen we niet ‘oh, wat vervelend, doe het dan maar zonder’. Als je geen rijbewijs kunt betalen, dan mag je niet rijden. We hebben namelijk samen besloten dat de maatschappelijke risico’s van rijden zonder rijbewijs te groot zijn. Of vergelijk het met onze verkiezingen. Er is elke keer wel weer iemand die pleit voor een digitaal stemproces. Dat zou minder tijd kosten. Los van de vraag of dat waar is: is het erg dat een zorgvuldig stemproces, met ingebouwde waarborgen, de nodige tijd kost? Het maatschappelijk belang is te groot om het te verkwanselen.

En zo is het denk ik ook met de verantwoordelijkheid die je hebt als je met technologie iets bouwt. De vrijheid van de gebruiker kun je alleen maar waarborgen door er in te investeren. Als je dat niet kunt, omdat de waarborgen meer tijd of geld kosten dan je hebt of omdat je prioriteiten ergens anders liggen, dan kun je beter iets anders gaan doen. Het kan niet zo zijn dat de vrijheid van je gebruikers in het gedrang komt omdat jij er even de ruimte niet voor hebt. De risico’s van de andere kant op kijken zijn te groot.