Je hebt recht om te weten wat de geheime diensten van je weten. Maar hoe gaan de diensten om met jouw verzoek om inzage? De toezichthouder publiceerde vandaag de resultaten van haar onderzoek.

Sleepnetwet is een controversiële wet

Meestal is het geen goed teken als een vers aangenomen wet in het nieuws blijft: het duidt er op dat een wet controversieel is. Niets is meer waar voor de wet die de bevoegdheden van de Nederlandse geheime diensten regelt. Het wetsvoorstel werd in de laatste parlementaire minuten voor het zomerreces aangenomen. Maar zelfs tijdens de vakantiemaanden zijn al genoeg stemmen verzameld om een referendum te aan te vragen.

Dat er zoveel te doen is om die Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten is niet zo gek. De bevoegdheden van de geheime diensten worden aanzienlijk uitgebreid. Het meest opvallende is natuurlijk het sleepnet, daar hebben we al veel over geschrevenBekijk hier ons dossier over het sleepnet voor de geheime diensten. Waar voorheen de AIVD alleen jouw internetverbinding mocht aftappen als jij verdacht werd van het beramen van een terroristische aanslag, mogen de diensten straks het internetverkeer van een complete stad analyseren.

Recht op inzage in eigen gegevens

Met de uitbreiding van de bevoegdheden wordt de kans dat de AIVD in jouw gegevens neust, alleen maar groter. Daarom is het belangrijk dat jij, als je dat wilt, kunt inzien wat de geheime dienst van je weet. Gelukkig bestaat er, ook in de nieuwe wet, een recht op inzageDe uitleg van de AIVD over inzageverzoek: jij kan de AIVD vragen om een overzicht van de gegevens die zij over je heeft. Maar omdat de geheime diensten veelal in het geheim opereren (duhuh), hoeven ze je niet alles te vertellen. Sterker nog, vaak blijft er bijzonder weinig over.

Of de geheime diensten zo’n verzoek tot inzage serieus behandelen en alleen weigeren wat ook echt geweigerd mag worden, controleert de toezichthouder CTIVD. De toezichthouder publiceerde zojuist een rapportToezichtsrapport over de uitvoering van inzageverzoeken persoonsgegevens door de AIVD en de MIVD, waarin ze vaststelt dat dat lang niet altijd goed gaat. Zo zijn er in de periode 2015-2016 wel eens ten onrechte gegevens achtergehouden door zowel de AIVD als de MIVD. Ook heeft de AIVD blijkbaar moeite met het naleven van de, toch al ruime, wettelijke termijnen. Dat is problematisch, zeker ook omdat het aantal verzoeken beperkt is en het belang juist groot.

Toezicht op het toezicht

Dat inzagerecht is dus leuk en aardig, maar je krijgt er lang niet alles dat de AIVD van je weet mee te zien. Ze vertellen je misschien nog wel dat ze je hebben gezien bij een bepaalde demonstratie zeven jaar geleden. Maar ze vertellen je heus niet dat ze hebben gezien dat je op vierentwintig dagen in maart onze website hebt bezocht. En alleen al daarom is het des te belangrijker dat een toezichthouder scherp toezicht houdt. Op wat de bevoegdheden die worden ingezet, maar dus ook op de beantwoording van het recht op inzage op je eigen gegevens.

Oh, en als de afdeling Communicatie van de AIVD mij wil bellenAIVD belt wetenschappers en journalisten die "verkeerde indruk" zouden wekken over haar werkwijze voor "goede toelichting en uitleg": maandag zijn jullie de eerste.