Vandaag zijn we bij de Raad van State voor de zitting van een hoger beroep in onze poging om meer inzicht te krijgen in het gebruik van spyware door de politie. De politie doet er alles aan om dat te voorkomen.

Politie gebruikt al jaren spyware

Je zou het soms bijna vergeten, maar het hackvoorstel wacht nog altijd op behandeling in de Eerste Kamer. Het wetsvoorstelIn ons dossier erover lees je alles over de hackwet moet de politie de bevoegdheid geven om vanaf op afstand en in het geheimZo bleek een keylogger ook schermafdrukken te maken spyware op de computer van een verdachte te installeren. De politie mag dat soort software nu ook al gebruiken, maar mag die alleen installeren als zij fysiek toegang tot de computer heeft. De software mag dan wel alleen toetsaanslagen registreren. In de praktijk blijkt echter dat die software wel meer kan dan dat.

We strijden al vijf jaar voor transparantie

Dat betekent dat de politie nu al spyware in huis heeft én beleid op papier heeft staan rondom de inzet daarvan. Los van de software voor de huidige bevoegdheid zou het ook niet verrassen als de politie in de afgelopen jaren onderzoek gedaan heeft naar de spyware die op de markt beschikbaar is, in voorbereiding op de bevoegdheid om via het internet te mogen hacken. Zo weten we dat de politie al in contact was met de criminelen van het Italiaanse Hacking TeamNieuwsbericht Nu.nl over de interesses van de Nederlandse politie. Meer dan vijf jaar geleden deden we een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur om daarvan een goed beeld te krijgen.

Hoger beroep om weigering van de politie

Vandaag verschenen we samen met de juristen van de politie voor de rechters van de Raad van State. De politie heeft hoger beroep aangespannen tegen een eerdere uitspraakHier is een artikel uit 2012 waarin we schreven over ons Wob-verzoek van de rechtbank in Amsterdam. Die had de politie op ons verzoek opgedragen veel meer informatie openbaar te maken. Omdat de politie die uitspraak niet wil opvolgen heeft zij hoger beroep aangetekend. Die weigering is helaas illustratief voor de houding van de politie in deze procedure.

Meer dan 100 documenten, in plaats van slechts drie

Zo beantwoordde de politie ons verzoek uit 2012, maanden na het verlopen van de wettelijke termijn, met een inventarisatie van slechts drie documenten die bovendien slechts gedeeltelijk openbaar werden gemaakt. Na meer dan vijf jaar is duidelijk dat er destijds meer dan 600 pagina’s in bijna 100 documenten aan informatie beschikbaar was. De laatste stand van zaken, in een kort filmpje vervat, ziet er zo uit:

Politie irriteert ook rechters

De weigerachtige houding van de politie wordt ook duidelijk uit de opmerking van de rechters in een vonnis, vorig jaar: ‘de politie is in deze procedure ruimschoots in de gelegenheid gesteld, maar is er niet in geslaagd een deugdelijke motivering te geven voor de weigering vele documenten openbaar te maken.” En dit gebeurt structureel. Al tijdens eerdere zittingen lieten de rechters hun irritatie over de onwil en de gebrekkige medewerking van de politie duidelijk doorschemeren.

Je zou denken, op een gegeven moment heeft de politie begrepen dat het verstandig is om te luisteren naar de rechters. Maar ook eind vorig jaar nog moest de politie erkennen dat “Bits of Freedom zich dan ook terecht op het standpunt stelt dat de korpschef van politie niet heeft voldaan aan de opdracht van de rechtbank Amsterdam.”

Zes weken op vijf jaar is weinig meer

Het is duidelijk dat we in deze zaak niet op de politie kunnen rekenen voor een eerlijke afweging van alle belangen, inclusief het publieke belang van openbaarheid. Nee, wij wachten wel op de uitspraak van de rechter – die vermoedelijk binnen zes weken uitspraak doen.