Het kabinet wint de publieksprijs van de Big Brother Awards 2017. Profielhandelaar Focum gaat met de expertprijs naar huis. Het kabinet wint de prijs voor het doordrukken van de inwerkingtreding van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten – door het publiek vaak ook wel de sleepnetwet genoemd. Focum wint de prijs voor het profileren en beïnvloeden van levenskansen, zonder daar de maatschappelijke verantwoordelijkheid voor te nemen. De Belastingdienst krijgt een oneervolle vermelding voor hun datajacht waarbij ze de wet waren vergeten. De positieve privacyprijs, de Felipe Rodriquez Award, gaat dit jaar naar Kashmir Hill. Deze Amerikaanse journaliste maakt met haar verhalen de privacyproblematiek op een originele en begrijpelijke manier inzichtelijk voor een groot publiek.

Publieksprijs: het kabinet dendert door met inwerkingtreding nieuwe wet geheime diensten

Met 47% van de stemmen is het kabinet de overtuigende winnaar van de publieksprijs van de Big Brother Awards. Het kabinet was genomineerd voor het doordrukken van de inwerkingtreding van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Het publiek heeft grote moeite met de introductie van een zogenaamd sleepnet voor de geheime diensten. Eerder negeerde het kabinet de overweldigende kritiek van burgers, adviesorganen en maatschappelijke organisaties. Nu wil het kabinet de wet zo snel mogelijk van kracht laten zijn, ongeacht de uitslag van het referendum. De inzenders vinden dan ook dat het kabinet de prijs verdient voor “het doordrukken van een sleepnetwet”.

Iedereen kon kandidaten nomineren en daarna op de top-drie stemmen. De andere kandidaten waren CDA-fractievoorzitter Buma vanwege zijn minachtende houding voor het referendum en de GGZ Nederland, voor het overboord zetten van het medisch beroepsgeheim ten behoeve van een betere zorg.

Expertprijs: Focum handelt in data en in eigenbelang

Nederlands grootste handelaar in kredietprofielen, Focum, werd genomineerd voor hun handelen in de coulissen van de profileringsmarkt. Partijen zoals Focum adviseren bedrijven over de kredietwaardigheid van hun klanten. Die adviezen blijken in de praktijk grote gevolgen te hebben, omdat die adviezen vrijwel altijd worden overgenomen. Voor burgers is het intussen niet inzichtelijk op welke gegevens die profielen zijn gebaseerd of hoe die adviezen tot stand komen.

De consequenties voor de burger kunnen groot zijn. Zo wordt op basis van deze profielen besloten over het toelaten tot of de premiehoogte van verzekeringen. Om in de woorden van Dennis Broeders, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, te spreken: “Naarmate dergelijke profielen vaker gebruikt worden in het dagelijks leven door banken, werkgevers, verzekeraars en de overheid, beïnvloeden ze levenskansen.”

Focum profiteert van de rol die zij inneemt en zal zich bewust zijn van de verregaande gevolgen van hun adviezen voor de samenleving. Maar de maatschappelijke verantwoordelijkheid die daarbij komt, wordt niet genomen. Daarom is Focum de winnaar van de Expertprijs.

De andere twee kandidaten waren de Belastingdienst en Translink. De Belastingdienst voor het structureel overtreden van de privacyregels op de Data & Analytics-afdeling en kreeg daarvoor een oneervolle vermelding. Translink werd genomineerd vanwege het veel te soepel overdragen van privacygevoelige gegevens aan DUO en andere organisaties in hun zoektocht naar fraudeurs.

Over de totstandkoming van de Expertprijs

Experts dienen nominaties in voor de Big Brother Awards Expertprijs. Bits of Freedom kiest daar een top 3 én een winnaar uit. Deze experts dienden nominaties in: Bart de Koning (onderzoeksjournalist), Bart Schermer (Considerati), Corinne Cath (onderzoeker Oxford Internet Institute), Dennis Broeders (Erasmus Universiteit Rotterdam), Frederik Zuiderveen Borgesius (onderzoeker Universiteit van Amsterdam), Gerrit-Jan Zwenne (Brinkhof), Marleen Stikker (directeur De Waag), Mieke van Heesewijk (programmamanager SIDN fonds), Ot van Daalen (onderzoeker Universiteit van Amsterdam), Jelle Klaas (PILP).

Positieve privacyprijs: Felipe Rodriquez Award voor Kashmir Hill

De positieve privacyprijs, de Felipe Rodriquez Award, is uitgereikt aan Kashmir Hill. Zij is een Amerikaanse journaliste die op pakkende wijze privacyproblemen voor het voetlicht weet te brengen. Vaak zijn zorgen over privacy abstract, maar zij heeft de gave het belang van privacy concreet te maken en de mensen die geraakt worden een gezicht te geven. Daarmee weet zij een groot publiek te bereiken.

Felipe Rodriquez was een van de oprichters van XS4ALL en De Digitale Stad, een van de steunpilaren van Bits of Freedom en grondlegger van de digitale burgerrechtenbeweging in Nederland. Felipe overleed in 2015, maar zijn levensverhaal laat zien hoeveel verschil een individu kan maken. Met deze prijs hopen XS4ALL en Bits of Freedom dat zijn voorbeeld anderen inspireert om zich in te zetten voor privacy en internetvrijheid.