Je kent het wel: verveelt installeer je dat ene spelletje op je telefoon. De app vraagt je om toestemming voor het gebruik van de microfoon. Zonder er al te lang bij stil te staan ga je akkoord. Maar weet je nu waarmee je akkoord bent gegaan?

Personalisatie door stiekem mee te luisteren

Ontspannend en soms ook verslavend: veel van ons spelen spelletjes op de mobiele telefoon. Veel van die spelletjes vragen toestemming voor het “gebruik van de microfoon”. Soms komt die vraag met een summiere toelichting: de maker van het spelletje wil achterhalen waar je naar kijkt op de televisie, zodat het spel “beter passende advertenties” kan tonen. Maar daarmee weet je eigenlijk nog niets.

Eén van de bedrijven die de technologie achter zulke spelletjes levert is Alphonso. Vorige week publiceerde de New York Times een interviewLees hier het interview met de CEO die alle lastigere vragen netjes ontwijkt met de CEO van het bedrijf. Het bedrijf speelt de onschuld zelf: ze claimt zich netjes aan de wet te houden, altijd om toestemming te vragen en voldoende uitleg te geven. Maar is dat wel zo? Nee, zeker niet. Het bedrijf hanteert een nogal creatieve en vooral hele nauwe interpretatie van die wet, want jij hebt geen idee wat de consequenties van je toestemming zijn.

Meer vragen dan antwoorden

Voordat jij zinnig toestemming kunt geven, moet je wel eerst bergen hebben verzet. In de eerste plaats moet je zelf maar bedenken dat als de app de microfoon van je telefoon gebruikt om naar de TV te kunnen luisteren, de app op die momenten álles zal horen. Dus niet alleen de reclame op de TV, maar ook de ongemakkelijke gesprekken over het schoolrapport met de onvoldoendes. In feite geef je niet toestemming voor toegang tot de microfoon, maar toegang tot al jouw gesprekken en omgevingsgeluid.

Maar zelfs als dat je wel helder is, is niet duidelijk wat er precies met die opnames gebeurt. Blijven de opnames bewaard op je mobiele telefoon, of worden ze misschien ook geüpload naar de computers van de maker? En hoe goed zijn die systemen beveiligd, of zijn straks de opnames uit je huiskamer voor iedereen op internet terug te luisteren? Hoe lang blijft de informatie bewaard? Oh, en wanneer staat die microfoon eigenlijk aan? Alleen als je het spelletje speelt? Of ook op andere momenten?

Instemmen met vaagheid

In het interview zegt het bedrijf daarover transparant te zijn: op haar website vind je een uitgebreide uitlegNou ja, uitleg... een juridische tekst over een vaag beleid. Natuurlijk zie jij die uitleg niet als je om toestemming wordt gevraagd. Er is niet eens een verwijzing naar de website. Maar zelfs als je die tekst wel te zien krijgt ga je die lange tekst niet effe doornemen.

Niet dat je ervan wijzer zou worden. Die tekst is vrij juridisch en voor de gemiddelde gebruiker veel te vaag. Zo zegt het bedrijf “any data” te delen met “a variety of partners”. Dat zegt niets, want je hebt geen idee welke gegevens precies wanneer met welke bedrijven worden gedeeld.

Ook een van de laatste paragrafen geeft de meeste mensen weinig inzicht: “your user data […] may be collected, stored, processed, used and transmitted within, from and to […] the United States” en “United States laws [...] may be less stringent than the laws in your country”. Tsja, dat kan. Maar óf en hóe is voor de gebruiker écht niet duidelijk. Waarschijnlijk voor veel juristen niet eens.

Wat er nu moet gebeuren?

Als je jezelf beter wilt beschermen tegen meeluisterende spelletjesmakers kun je de instellingen van je mobiele telefoon doornemen. Maar veel belangrijker: stel kritische vragen als je apps installeert. Wat doet de app nou eigenlijk? Waarom moet de app bij mijn microfoon (en dus bij mijn omgevingsgeluid)? Wanneer vind ik dat zelf acceptabel – en hoe zit als eigenlijk als mijn vrienden over de vloer komen? Maar zoals gezegd, het is niet realistisch dat iedereen bij elk spelletje een uur de tijd neemt om alle voorwaarden te doorgronden.

Daarom is het belangrijk dat bedrijven eindelijk hun verantwoordelijkheid gaan nemen. Want wat die bedrijven nu doen is misbruik maken van het kennisgebrek van de gebruiker. Wij hebben er echter geen vertrouwen in dat die bedrijven hun leven opeens beteren. De meeste bedrijven zetten het belang van de gebruiker op de tweede plaats. Bovendien opereren sommige bedrijven vanuit andere landen, waar soms weer andere normen en waarden gelden – zoals Alphonso al in die ene paragraaf liet doorschemeren.

Een deel van de oplossing is dan ook een scherpere handhaving van de wet. Veelal is wat dit soort bedrijven doen namelijk allang verboden bij de wet. Zulke bedrijven mogen jouw persoonsgegevens, zoals je omgevingsgeluid of kijkgedrag, alleen gebruiken als jij daar toestemming voor geeft. En die toestemming moet volgens de wet een “vrije, specifieke, geïnformeerde en ondubbelzinnige wilsuiting” zijn. En daar schort het nu vaak aan. Strengere handhaving van de regels die nu al gelden is dan ook een must.