Twee politievakbonden deden vorige week de suggestie dat particulieren verplicht zouden moeten worden om hun beveiligingscamera’s aan te melden bij de politie. Wel zo handig voor de politie, maar is het dat ook voor de rest van de maatschappij?

Beveiligingscamera’s als normaalste zaak

Hoewel de politie benadruktNieuwsartikel over voorstel vakbonden van de politie dat het alleen om camera’s van particulieren gaat, heeft de politie vooral interesse in beelden waarop iets van de openbare ruimte te zien is. Een camera die de voordeur van een huis moet beveiligen, filmt ook een deel van de stoep. Een camera gericht op een parkeerplaats, filmt ook een stuk van de straat. Het gaat dus om camera’s van particulieren die het openbare leven vastleggen.

Wij vinden het vanzelfsprekend dat de politie haar best doet om haar werk zo efficiëntOnze vrijheid mag best iets kosten, zoals de tijd van rechercherende agenten mogelijk uit te voeren. Daarom vinden we het op zich geen gek idee dat de politie alvast voorwerk doet door te inventariseren waar zoal camera’s hangen. Dat maakt het mogelijk om later, in een onderzoek, sneller te schakelen. Daar kun je moeilijk tegen zijn, toch?

Een probleem dat we hebben met zo’n database is dat deze het gebruik van beveiligings­camera’s in de openbare ruimte normaliseert. Als de politie zo’n database aanlegt, dan moet het wel heel normaal zijn om zo’n camera te hebben hangen. Het is niet langer de uitzondering op de regel om alles wat op het stukje straat voor je huis gebeurt voortdurend vast te leggen, maar is de gewoonste zaak van de wereld.

Laten we een uitbreiding bespied-infrastructuur voorkomen

Het normaliseert het gebruik van zulke camera’s niet alleen voor de eigenaar ervan, maar ook voor de voorbijganger die straks nog minder ongezien over straat kan. En vergis je niet, we zijn nu al vrijwel continu bij iemand anders in beeld. Het is, zeker in een drukke stad, vrijwel onmogelijk om ongezien van het station naar je werk te reizen.

Letterlijk. Want overal hangen camera’s, soms van de gemeente, soms van winkels en andere bedrijven. Als straks ook particulieren camera’s ophangen, kun je niet meer ongezien naar de kroeg of kan je buurman niet ongemerkt bezoek krijgen als zijn partner op reis is. En we weten maar al te goed: wie zich bekeken voelt, gedraagt zich andersIn alle vrijheid geven we onze vrijheid op. En wat dat met je doet, lieten twee VPRO-programmamakers in 2015 in Super Stream Me al eens goed zien.

Het stimuleren van de groei van het aantal private camera’s lijkt op zichzelfVaak gehoord argument: "de toevoegde impact van het voorstel is nihil" onschuldig en voor een goed doel. Maar in een maatschappij waarop al zoveel manieren het doen en laten van gewone en onschuldige mensen wordt vastgelegd, moeten we voorkomen dat we die bespied-infrastructuur verder uitbreiden. Nu al hangen straten vol met camera’s en antennes die de aanwezigheid van iets persoonlijks, zoals een auto of telefoon, vastleggen. Wie door de stad loopt, laat een onzichtbaar spoor achter.

Als dit, wat dan nog meer?

Bovendien worden al die sensoren steeds intelligenter. De camera’s van de gemeente en sommige bedrijven herkennen de kentekens van passerende auto’s. Ook is het steeds beter mogelijk om gedragspatronen te herkennen en zelfs gezichten. Die technologie is nu nog alleen voorhanden voor professionele partijen. Maar zoals wel vaker met technologie, zal in komende decennium diezelfde technologie ook veel betaalbaarder worden voor consumenten. Als we nu het gebruik van beveiligingscamera’s door particulieren willen normaliseren, moeten we ook even stilstaan bij de ontwikkelingen van de komende tien jaar. Willen we inderdaad naar een maatschappij waar aan ieder huis een camera hangt waarvan de beelden door een vernuftige algoritmen worden geanalyseerd?

En dan is er natuurlijk ook dat andere hellende vlak. Als we het al goed vinden om de particuliere beveiligingscamera’s verplicht te registreren, waarom dan ook niet meteen alle dashcams? En als we die dan al hebben, dan is het ook wel handig om te weten waar welke dashcam op elk gegeven tijdstip is geweest. En als we dat al weten: is het dan niet handig om ook alle toegangspunten voor draadloos internet te registreren, want die zien ook alle passerende telefoons. Of misschien is het nog handiger als iedereen dagelijks verplicht even doorgeeft waar je van plan bent om te zijn. Dan kan na een overval de politie lekker snel de mogelijke getuigen benaderen.

Dit voorstel moet van de baan

En dan zijn er nog tal van andere vragen. Hoe verstandig is het om die particuliere camera’s gewoon te gaan vinden als veel van die camera’s slecht beveiligd zijn en door kwaadwillende gebruikt kunnen worden om mee te kijken of de website van een bank over te belasten? Welke risico’s zijn er als de beelden van particulieren camera’s op de gecentraliseerde computersystemen van een groot Amerikaans bedrijf worden opgeslagen en verwerkt? En hoe komt het dat twee grote politievakbonden een verplichte registratie een goed idee vinden, maar de korpsleiding eigenlijk niet? Kortom, we vinden het fijn dat de politie zo efficiënt mogelijk wil werken, maar een verplichte registratie van beveiligingscamera’s is een slecht idee.

Update 4 juli 2018: Waar nu "onzichtbaar" staat, stond voorheen "transparant". De nieuwe term beschrijft beter wat we bedoelen.