Het hele Europese parlement spreekt in september over het wetsvoorstel met het ingrijpende uploadfilter. Dat alle parlementsleden dan hun mening kunnen laten gelden, is helemaal niet zo vanzelfsprekend. Het wetgevingsproces rond het uploadfilter illustreert hoe de Europese politici soms beknibbelen op het democratische proces.

Vroeg in het proces de meeste impact

Eerst een lobby-lesIn 2012 bespraken we paar van onze geleerde lessen op het hackerscongress 29C3.. Wil je verschil maken in het wetgevingsproces, dan helpt het als je er zo vroeg mogelijk bij bent. Daarom publiceerden we al een position paper over netneutraliteitWe stonden aan de wieg van netneutraliteit in Nederland en Europa lang voordat iedereen het belang van dat principe doorzag en er iets van vond. Dat geeft ons een voorsprong: we hebben ons antwoord klaar op het moment dat er vragen komen. En wie ons position paper gezien heeft, beziet alle andere papers daarna in het licht van de onze. Naarmate het proces vordert is er steeds minder ruimte voor grotere en fundamentelere wijzigingen van het voorstel. Wil je impact hebben, moet je dus voorin het proces inspraak hebben.

Het Europees wetgevingsproces in een notendop

Dan een korte les Europees wetgevingsprocesMeer weten? Lees EDRi's "Activist guide to the Brussels maze". Bij een Europees wetsvoorstel moeten zowel de Europese Commissie, het Europees Parlement en de lidstaten (de “Raad”) het met elkaar eens worden. De Europese Commissie doet een voorstel, dat vervolgens door een of meer werkgroepen van het Europees Parlement wordt besproken. Het standpunt van die werkgroepen wordt voorgelegd aan alle 751 parlementariërs tijdens de zogeheten First Reading. Daarin kunnen parlementariërs zelf wijzigingsvoorstellen doen. De leidende werkgroep gaat met het standpunt van het hele parlement de (geheime) onderhandelingen in met de Europese Commissie en de Raad. Het resultaat van die onderhandelingen wordt in de Second Reading opnieuw aan alle parlementariërs voorgelegd.

Soms wordt dat proces afgesneden

Maar soms loopt het net iets anders, zoals bij het voorstel voor een nieuwe Auteursrechtenrichtlijn. Dat is het voorstel met het beruchte “artikel 13Zo'n uploadfilter is een slecht idee. Lees hier waarom”, dat internetplatforms verplicht de uploads van hun gebruikers geautomatiseerd te filteren op auteursrechtelijk beschermd materiaal. We zijn daar faliekant tegen. De 25 parlementariërs van de leidende werkgroep vonden dat uploadfilter geen probleem. Maar misschien nog belangrijker: zij meenden ook die First Reading over te kunnen slaan en meteen met de Europese Commissie en de Raad in onderhandeling te kunnen gaan. Onderhandelingen die trouwens achter gesloten deuren plaatsvinden.

Shortcut nemen is beknibbelen op democratie gehalte

Het overslaan van die eerste plenaire behandeling heeft grote consequenties. In de eerste plaats betekent het dat een standpunt over een wetsvoorstel met verstrekkende consequenties voor meer dan 500 miljoen Europeanen door slechts 25 parlementariërs wordt genomen. Absurd! Natuurlijk, tijdens de Second Reading kan het hele parlement alsnog kritisch op het voorstel zijn. Maar omdat we dan verder in het proces zitten zijn grote veranderingen in het voorstel veel onwaarschijnlijker.

In de tweede plaats worden organisaties zoals Bits of Freedom door het nemen van die ondemocratische shortcut beroofd van een belangrijk moment van invloed. Het is bijvoorbeeld moeilijk om de media (en de burger in het algemeen) te interesseren voor een stemming in een kleine juridische werkgroep van het Europese Parlement. Dat lukt vaak heel veel beter bij een plenaire stemming. En dus is zo’n First Reading voor organisaties zoals de onze een belangrijk campagnemoment.

Democratisch debat over de Auteursrechtenrichtlijn

We zijn daarom heel erg blij dat het Europese Parlement vorige week het mandaatLees hier over het vervolg van dit dossier, nu het mandaat is ingetrokken. van die juridische werkgroep om meteen de onderhandelingen met de Europese Commissie en de Raad in te gaan, introk. Het voorstel waarin het uploadfilter is opgenomen moet nu eerst nog eens besproken worden door het hele parlement. Een mooie kans om dat uploadfilter uit het wetsvoorstel te slopen. Dat debat zal in september plaatsvinden. Hou onze website en zeker ook die van onze Europese collega’s van EDRi in de gaten voor de laatste updates!