Zero-rating dwingt minder bedeelden te leven in een giftige digitale omgeving. Om dit te voorkomen hebben we strategieën nodig waardoor netneutraliteit strikt kan worden nageleefd.

Chili was het eerste land ter wereld waar netneutraliteit bij wet geregeld is, maar er wordt volstrekt niet op gehandhaafd. Een snelle zoektocht bij mobiele internetproviders levert een ruim aanbod aan “gratis” dataverkeer op, zolang je platforms als Facebook, Twitter, Instagram, Spotify of, jawel, Pokémon Go gebruikt. Dit noemt men zero-rating en betekent dat gebruikers voor deze diensten niet hetzelfde betalen als voor andere diensten.

Zulke lokkertjes zijn doorslaggevend voor de miljoenen prepaid telefoongebruikers die zuinig moeten omgaan met hun databundel. Deze situatie heeft tot een kloof geleid tussen de klasse die het geld heeft voor onbeperkte internettoegang en zij die op de kleintjes moeten passen en beperkt worden tot wat Big Tech ze voorschotelt.

Deze socio-economische kloof staat centraal in het debat over netneutraliteit. Voorstanders van neutraliteit zijn van mening dat zonder deze regelgeving gebruikers een op hun koopkracht toegesneden aanbod krijgen, met als gevolg een eerste- en tweederangs internet. De voorstanders van zero-rating gebruiken het economische argument ook, maar dan als onderbouwing van het belang van zero-rating omdat het de kosten van dataverkeer verlicht voor mensen met een smalle beurs.

Niemand wil de boeman zijn die mensen hun gratis Pokémon Go afneemt.

Maar het doemscenario houdt niet op bij bedrijven die hun diensten gratis mogen aanbieden. De diensten van Mark Zuckerberg hebben hun tentakels diep in het sociale verkeer verstrengeld. Dit heeft ertoe geleid dat complete gemeenschappen voor hun informatievoorziening aangewezen zijn op Whatsapp groepen en Facebook fanpagina’s. Voel je waar dit naartoe gaat? Cambridge Analytica: weet je het nog?

Op 1 januari 2019 werd Jair Bolsonaro president van Brazilië. Deze rechtse politicus is voorstander van marteling"Bolsonaro's pledge to return Brazil to past alarms survivors of dictatorship", de verwoesting van de Amazone" This article is more than 3 months old Jair Bolsonaro launches assault on Amazon rainforest protections" en wil homoseksualiteit een misdrijf maken"Brazil’s fearful LGBT community prepares for a ‘proud homophobe’". The Guardian openbaarde hoe Whatsapp, dat door 120 miljoen Brazilianen wordt gebruikt, een zeer effectief middel"The three types of WhatsApp users getting Brazil's Jair Bolsonaro elected" bleek om steun voor Bolsonaro te mobiliseren. Met behulp van Whatsapp heeft hij zijn fascistische beloftes kunnen verspreiden, gebruikers gekoeioneerd die zijn voorstellen in twijfel trokken en uiteraard karrevrachten nepnieuws uitgestort.

Volgens de berichten die de ronde deden in deze Whatsapp groepen zou Bolsonaro’s tegenstander pedofilie en incest willen legaliseren en zou zijn oppositiepartij voor alle openbare scholen van Brazilië een verplicht “homopakket” voorbereiden voor zesjarigen. Het is natuurlijk makkelijk dit als nepnieuws te ontmantelen als je onbeperkt kunt fact-checken, of als je kunt terugvallen op geïnformeerde mensen die je kunnen vertellen hoe het echt zit. Maar hoe zit het als je gevangen bent in het ecosysteem van één enkel platform waar je wordt weggepest als je nepnieuws durft te benoemen en waar dit soort onzin sociaal geaccepteerd is en volop gesteund wordt met likes?

Het lijkt op het eerste gezicht erg vergezocht om een relatie te zien tussen zero rating en de verspreiding van fascisme, maar als je beter kijkt naar de motivaties en interacties van mensen die in deze virtuele “gratis” wereld plaatsvinden en de economische belangen van de tech-industrie, dan ontdek je een systematische informatie-aanval op de kwetsbaarste gebruikers van mobiel internet. Zij worden gedwongen in een giftig digitaal milieu te leven.

Pleitbezorgers en beleidsmakers die de weg weten op het internet en het voorrecht genieten van veilige en legitieme toegang tot communicatie- en informatiekanalen kunnen altijd de gebruikers de schuld geven: mensen moeten gewoon nepnieuws leren negeren en hun schaarse megabytes gebruiken voor interactieve infographics van de New York Times, in plaats van op Facebook rond te hangen met hun familie en vrienden. Het is echter veel vruchtbaarder om te werken aan beleid waarmee netneutraliteit – en een verbod op zero rating – strikt kan worden nageleefd, door een interdisciplinaire aanpak tussen gemeenschappen, de industrie en wetgeving.

Het is belangrijk om te strijden voor een visie waar tenminste in theorie iedereen, ongeacht zijn of haar economische situatie, toegang heeft en kan deelnemen in een ecosysteem van juiste informatie en open samenwerking. We mogen de minderbedeelden niet veroordelen tot digitale rotzooi die fascisme promoot en een besmette cashflow genereert voor de grote internetplatforms.

Vertaald uit het Engels door Jasper Sprengers.