Facebook loog tegen de Tweede Kamer over de maatregelen die het platform genomen zou hebben om manipulatie van verkiezingen tegen te gaan. Nu klinkt de roep om regulering. Maar willen we het probleem Facebook oplossen, dan moeten we ten eerste Facebook even helemaal vergeten.

Gruwelijk nieuws

Facebook kan het ook nooit goed doenSoms moeten schokkende beelden gezien worden. Het platform is gedwongen om doorlopend tegenstrijdige beslissingen te nemen. Gebruikers en beleidsmakers verwachten dat het platform er alles aan doet om een prettige omgeving te creëren voor fijne gesprekken met buren en verre vrienden. En voor bedrijven die er reclame willen maken. Maar de dominante rol van het platform maakt het ook tot een belangrijke bron van nieuws. Bovendien is het een prominente plek voor ons publieke debat online. Helaas is het nieuws niet altijd zo fijn en is het publieke debat soms gebaat bij scherp commentaar, controversiële ideeën en parodieën. Dat alles faciliteren op één enkel platform is een onmogelijke taak.

Facebook stapelt fout op fout

Facebook moet niet doen wat ze niet goed kan doen. En omdat ze zo vaak falen, zijn er aan de lopende band controverses. Facebook verwijdert te veel én te weinig. Te snel én juist te laat. Facebook verwijdert de schokkende fotoFacebook verbant de onsmakelijke kant van de Vietnam oorlog die een belangrijke rol speelde in de verschuiving van de publieke opinie over de oorlog in Vietnam. Facebook censureertFacebook diskwalificeert zich (weer eens) een uitgehongerd Jemenitisch kind onder het mom van naaktheid of seks. Facebook wil geen beelden tonen van de aanslagen in Nieuw ZeelandWat de statistieken van YouTube en Facebook ons niet vertellen, maar kan niet voorkomen dat de beelden toch op het platform te zien zijn én verwijdert vervolgens meer dan strikt noodzakelijk. Facebook herstelt fouten, om direct daarna opnieuw de fout in te gaan.

Daar bovenop maakt Facebook aan de lopende bandDe grootste schandalen van het afgelopen jaar op een rij fouten in het gebruik van de gegevens die we het bedrijf toevertrouwen. Het bedrijf staat ook te boek als een slechte werkgeverOver de schoonmakers van onze sociale netwerken en probeert op nog meer markten een (bijna-)monopoliepositie te krijgen.

We moeten iets doen. Iets

Beleidsmakers voelen de noodzaak om in te grijpen"Wat mij betreft is het moment nu aangebroken dat we de stap van zelfregulering en het vertrouwen op de belofte van bedrijven, in gaan ruilen voor wetgeving.", want zo kan het niet langer. Het is niet fijn als jij of je kind op een onbewaakt ogenblik wordt geconfronteerd met een schokkende foto. Maar het is ook niet goed als we de foto’s uit Vietnam, Abu Ghraib of Ferguson niet kunnen zien. Het is moeilijk uit te leggen waarom een terrorist op een platform als Facebook de ruimte krijgt om zijn verhaal te vertellen. Tegelijkertijd willen we er wél een geïnformeerde discussie over kunnen voeren. We willen niet dat zo’n platform misbruikt wordt om de uitkomst van de verkiezingen te beïnvloeden. Maar onze haren staan rechtop bij het idee van censuur door de overheid.

Fragmentarische maatregelen die niets oplossen

Beleidsmakers komen daarom met het ene voorstel na het andere. Er moet immers iets gebeuren, wat dat iets dan ook is. De ene maatregel moet ons beschermen tegen leugen­achtig nieuws, een volgende tegen inbreuken op het auteursrecht en weer een andere tegen de verspreiding van haatzaaiende filmpjes. Het zijn allemaal regels die bepalen hoe Facebook om moet gaan met de informatie die door haar gebruikers op haar platform wordt gepubliceerd. Maar geen van die voorstellen gaat écht iets uithalen, denken wij.

Dominantie met een monolithisch gezicht

Om de problemen met platformen als Facebook op te lossen moeten we niet Facebook reguleren, maar het ecosysteem waarin Facebook opereert. Het werkelijke probleem is dat ons ecosysteem voor online communicatie wordt gedomineerd door twee, misschien drie, partijen. Het is onmogelijk om met een monolithische architectuur, interface en moderatiebeleid een kwart van de wereld­bevolking te bedienen. Door hun dominantie hebben deze bedrijven teveel invloed op het publieke debat. Bovendien beperken ze innovatie door concurrentie op voorhand uit te schakelen. En daar is dan ook nog eens dat exploitatieve en aandachtsslurpende bedrijfsmodel.

Laten we Facebook even vergeten

Hoewel het inmiddels moeilijk is om het je voor te stellen, zijn Facebook, YouTube en Twitter geen gegeven (en ze bestaan nog maar net 15 jaar!). Maar willen we de problemen oplossen, moeten we hen even vergeten. We moeten ons afvragen hoe we willen dat we online communiceren, los van de al bestaande platforms. Hoe die wereld er idealiter eruitziet. Wat de voorwaarden zijn om op een zinnige manier met vrienden bij te praten, om nieuws tot ons te nemen en om deel te nemen aan het publieke debat. Zodra we dat helder hebben, kunnen we daar slim beleid op formuleren. Dan weten we immers waar we naartoe willen werken.

Als je het ons zou vragen: we moeten snel af van de afhankelijkheid van een klein aantal dominante platforms. We moeten naar een situatie waarin voor elke groep gebruikers en elke type gesprek een platform bestaat dat voorziet in de specifieke behoeftes. Een omgeving waarin de gebruiker iets te kiezen heeft. Een plek waar je in alle vrijheid kunt communiceren. Wij denken daar graag over mee.