De afgelopen twee maanden heb ik onderzoek gedaan naar communicatievrijheid en de Amerikaanse mensenhandelwet uit 2017. Ik heb interviews afgenomen met stakeholders en literatuuronderzoek gedaan. De vraag die daarbij centraal stond was: heeft FOSTA/SESTA weerslag op het Nederlandse internet, en zo ja: hoe?

Mensenhandel is het snelstgroeiende misdrijf ter wereld, met een geschatte 24,9 miljoen slachtoffers wereldwijd. Meer dan 50% van de slachtoffers van mensenhandel wordt seksueel uitgebuit. Mensenhandelaren maken ook gebruik van de groei van online platforms en “adverteren” steeds meer onlineSlachtoffer Monitor Mensenhandel, pagina 35. In 2017 bleek de Amerikaanse website Backpage verantwoordelijk te zijn voor meer dan 70%"Sites set combined record for online prostitution revenue" van alle seksadvertenties, en een groot aandeel"Backpage pleads guilty" te hebben in de seksuele uitbuiting van minderjarigen. Toen Backpage voor de rechter werd gesleept was hun verweer "Section 230"; de Amerikaanse wet die zegt dat platforms en webhosters niet verantwoordelijk gesteld kunnen worden voor wat gebruikers posten.

Section 230

Section 230, of "de wet die ons het internet gaf"Lees verder op de website van EFF., was een belangrijke stap richting het vrije woord op het internet. Section 230 had wel een limiet: de mate waarin jij als site aansprakelijk gesteld kon worden voor de content, hing af van hoeveel content jij zelf maakte. Met andere woorden, je was als platform niet aansprakelijk voor comments van gebruikers, maar wel aansprakelijk voor nieuwsberichten die je zelf postte. De aansprakelijkheidsuitzondering gold niet als de content een strafrechtelijk strafbaar feit bevatte, of regels aangaande intellectueel eigendom schond.

Om sites als Backpage te kunnen vervolgen werd FOSTA/SESTALees verder bij The Washington Post. in het leven geroepen. Dit zijn twee samengestelde wetten in de Verenigde Staten die platforms aansprakelijk stellen voor illegale seksadvertenties van gebruikers. Als platform ben je, als je een boete of zelfs gevangenisstraf wilt voorkomen, genoodzaakt om illegale seks advertenties te verwijderen. Sekswerkers waarschuwden vanaf het begin voor de schadelijkheid van de wet. Waarom? Hieronder vijf punten waarom FOSTA/SESTA gevaarlijk is voor niet alleen sekswerkers, voor jou en mij, maar ook voor onze rechten onder de Nederlandse wet, kleine platforms, en de politie.

1. De veiligheid van sekswerkers

De eerste reden dat FOSTA/SESTA gevaarlijk is heeft te maken met sekswerkers; mensen die tegen betaling seksuele diensten aanbieden. Al maakt de wet zelf wel onderscheid tussen illegale en legale prostitutie, in de praktijk differentiëren de platforms en webhosters niet tussen advertenties van mensenhandelaren en mensen die vrijwillig seksuele diensten aanbieden. Daarnaast maakt online communicatie tussen klant en sekswerker het mogelijk voor sekswerkers om klanten te screenen. De wet wil uitbuiting tegengaan, maar heeft juist een averechts effect: het duwt sekswerkers de straat op, waar ze minder veilig zijn, en ontneemt ze de autonomie die de online context ze gaf. Na de invoering van FOSTA/SESTA kregen sekswerkers in de Verenigde Staten berichtjes van hun vorige pooiers met de strekking: "Nu heb je me nodig"´Pooiers azen op sekswerkers die door FOSTA/SESTA van het web afgeduwd zijn.´ . De pooiers uit wiens handen wij ze als samenleving juist wilden houden. Sekswerk is volgens de Nederlandse wet een geoorloofde, legale praktijk, maar aangezien Nederlandse sekswerkers zich grotendeels op Amerikaanse sites bewegen, heeft FOSTA/SESTA ook op hen dezelfde impact.

2. Het maakt opsporing moeilijker voor de politie

Een van de belangrijkste redenen waarom FOSTA/SESTA in het leven werd geroepen was om mensenhandel tegen te gaan. De wet zegt echter dat een site de content die een illegale seksadvertentie bevat zelf dient te verwijderen. Het verwijderen van advertenties door de sites kan het juist moeilijker maken voor de politie om slachtoffers op te sporen. In een e-mailwisseling met ons, schreef de politie: "De mensenhandel verdwijnt daardoor ook niet, het verplaatst gewoon naar andere plekken." Daarnaast is volgens de Nederlandse politie het verschil te zien tussen een advertentie die om vrijwillig sekswerk gaat en een advertentie die om mensenhandel gaat, moeilijk. Als de politie dit al moeilijk vindt, hoe moet een site, webhoster of platform die hier niet op getraind is, het dan goed doen?

3. Nederlandse rechten uitgehold

Hoe vaak gebruik jij een platform dat geheel van Nederlandse bodem komt? Juist. Het overgrote deel van onze communicatie verloopt via Amerikaanse bedrijven. Dit is voor sekswerkers niet anders. In één van de interviews die in het kader van dit onderzoek is afgenomen, gaf de sekswerker aan dat slechts 2% van haar online werk zich op Nederlandse platforms afspeelt. Immers, als je als Nederlandse sekswerker op zoek bent naar klanten, is het handig om je te bevinden op de platforms waar de meeste mensen zich bevinden. Op die Amerikaanse platforms gelden, ongeacht waar de gebruiker vandaan komt, Amerikaanse regels. Dit betekent dat er afbreuk wordt gedaan aan het recht dat we hebben onder de Nederlandse wet om advertenties voor sekswerk te publiceren en hosten, vanwege de macht van Amerikaanse platforms als Facebook en Google.

4. Het vrije woord in gevaar

Platforms pasten naar aanleiding van FOSTA/SESTA hun algemene voorwaarden aan. Aangezien je als platform het risico niet wilt lopen om aansprakelijk gesteld te worden voor seksadvertenties die mensenhandel faciliteren, is het beter om het zekere voor het onzekere te nemen. Facebook verbiedt in hun algemene voorwaarden sinds FOSTA/SESTA niet alleen sekswerk, maar ook 'seksueel expliciet taalgebruik'. Als er sprake is van 'het uitnodigen tot seks', kan Facebook dit verwijderen. Je kan dus in theorie niet meer openbaar aangeven zin in seks te hebben. 'Netflix & Chill?' zou in theorie niet meer mogen.

5. Machtige platforms worden nog machtiger

De monopoliepositie van enkele grote platforms wordt door FOSTA/SESTA bestendigd. De reden dat Facebook voor FOSTA/SESTA was, wordt duidelijk als je bedenkt wat voor drempel de wet vormt voor beginnende platforms. Als je als website het risico loopt om aansprakelijk te worden gesteld voor de posts van je gebruikers, zul je enorm veel geld moeten steken in moderatie. De datingwebsite Pounced.com´Furry datingsite Pounced stopt wegens FOSTA/SESTA´ geeft aan dat ze na FOSTA/SESTA moest sluiten. Ze had simpelweg de middelen niet om de moderatie uit te voeren waar de wet om vraagt. Zo wordt concurrentie voor de huidige dominante platforms bij voorbaat uitgeschakeld en wordt de macht van deze grote platforms alleen nog maar groter. Ook dit heeft weer een vernietigend effect op de vrijheid van onze communicatie, die nu gekaderd en gevormd wordt door een klein aantal sites.

Conclusie

Terug naar Backpage, de reden waarom FOSTA/SESTA gecreëerd zou zijn. Backpage bleek advertenties, waarbij er duidelijk sprake was van uitbuiting van minderjarigen,'op te schonen'. Ze haalden signaalwoorden als 'amber alert' en 'lolita' weg, maar lieten de advertentie staan. Ook tipten ze adverteerders om hetzelfde te doen. Uiteindelijk is Backpage strafrechtelijk vervolgd en offline gehaald, maar niet onder FOSTA/SESTA. FOSTA/SESTA was nog niet in werking toen de directeur van Backpage tot gevangenisstraf werd veroordeeld. Backpage kon dus zonder FOSTA/SESTA, onder het strafrecht, vervolgd worden.

Is FOSTA/SESTA bedoeld om mensenhandel op te sporen, of is het enkel censuur en een manier om sekswerk te onderdrukken? De ware intentie zullen we nooit weten. Sekswerkers blijven een van de meest gemarginaliseerde groepen in onze samenleving, en het zijn juist deze groepen die onderdrukking en censuur het eerst voelen. Al leken de wetten in eerste instantie alleen sekswerkers te raken, we zien nu dat de effecten doorsijpelen naar alle gebruikers van platforms. Als we niet naar sekswerkers luisteren, onze spreekwoordelijke kanaries in de kolenmijn, zijn wij de volgende die aan de beurt zijn.