Een nieuw wetsvoorstel geeft toezichthouders zoals de Autoriteit Consument en Markt de bevoegdheid om websites uit de lucht te halen. Het ministerie heeft ons eerdere advies over het voorstel grotendeels overgenomen.

Een stok om mee te slaan

Het maken van reclame voor medicijnen is in Nederland aan strenge regels gebonden. Wie die wet overtreedt, wordt op de vingers getikt door een toezichthouder. Dat is soms wat lastiger met advertenties op het internet. Het kan voorkomen dat de toezichthouder de uitbater van een online winkel niet kan pakken, omdat die zich verschuilt op een ver eiland. Dit wetsvoorstel geeft toezichthouders een extra stok om mee te slaan: ze kan websites uit de lucht (laten) halen. Het kabinet wil die bevoegdheid geven aan een zestal toezichthouders, die zich elk bezig houden met de bescherming van de belangen van consumenten.

Niet zonder risico

Maar zo’n stok kan ook verkeerd worden ingezet. Als je wild om je heen slaat, wordt niet alleen je doel geraakt maar is er bijkomende schade. Dat zag het kabinet ook toen het het concept van deze wetOm precies te zijn: het is een implementatie van Europese regels presenteerde. Ze schreef in de toelichting dat met de inzet van de bevoegdheid “de bescherming van grondrechten in het geding [kan] zijn, wat maakt dat de toepassing ervan ingrijpend kan zijn.” Een toezichthouder die een bepaalde online winkel uit de lucht wil laten halen, haalt, als hij slordig met zijn bevoegdheid omgaat, met gemak honderden onschuldigeOpenbaar Ministerie zet honderden sites op zwart om een enkel plaatje sites uit de lucht. Kortom, misschien is die bevoegdheid gewenst, maar hij is ook niet zonder risico.

Ons advies aan het kabinet

Daarom gaf Bits of Freedom het kabinet drie adviezen. Zo vond Bits of Freedom dat als een toezichthouder een website uit de lucht wil hebben, hij daarvoor altijd van zijn bevoegdheid dit te vorderen moet gebruikmaken. Hij mag niet vragen wat hij ook kan afdwingen. We adviseerden het kabinet ook om duidelijk te maken dat “ontoegankelijk maken” nooit mag betekenen dat providers die toegang tot internet geven gedwongen kunnen worden om internetverkeer te filteren of vervalsen. Tenslotte adviseerden we het kabinet dat de toezichthouder altijd vooraf een inventarisatie maakt van de mogelijke consequenties van een bevel om een website uit de lucht te halen. De analyse moet ook voorgelegd worden aan de rechter-commissaris.

Beter beschermd

De ambtenaren van het Ministerie van Economische Zaken hebben de adviezen die ze van ons en andere organisaties ontvingen verwerkt. Deze zomer stuurden ze een wetsvoorstel naar de Tweede KamerDe Tweede Kamer heeft alle documenten bij elkaar gezet. Al onze adviezen zijn, in ieder geval op hoofdlijnen, overgenomen. Het kabinet schrijft dat toezichthouders “gebruik [dienen] te maken van het wettelijk kader”, verduidelijkt in het artikel dat “blokkeren of filteren van internetverkeer niet wordt toegestaan” en dat toezichthouders “genoodzaakt [zijn] om vooraf zo veel mogelijk informatie te verzamelen over de mogelijke gevolgen van een last” en dat deze informatie ook aan de rechter-commissaris wordt gegeven.

Consumentenrecht én internetvrijheid

De Tweede Kamer zal in het najaar het wetsvoorstel bespreken. Wij gaan er voordien nog eens grondig naar kijken. We willen zeker weten dat niet alleen het consumentenrecht goed gehandhaaft kan worden, maar ook jouw vrijheid op het internet goed beschermd is.