De jury voor deze Expertprijs wordt dit jaar gevormd door experts uit de domeinen onderwijs, jeugd, werk en kunstmatige intelligentie. Zij nomineerden voor ons drie privacyproblemen, die zich voor het grote publiek minder aan de oppervlakte bevinden, maar die dringend op meer en breder boegeroep onthaald moeten worden.

Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO)

Expert: Alex Tess Rutten, voorzitter van de LSVb, één van de organisaties die zich het sterkst inzet voor studenten en hoger onderwijs.

Een duet van datahonger en tunnelvisie, dat onze studenten in gevaar brengt = DUO. Wij hebben DUO, de instantie die verantwoordelijk is voor het verstrekken en innen van studieleningen, het afgelopen jaar leren kennen als groots privacyschender. Ze zijn van plan schuldverklaringen te verstrekken ten behoeve van banken, voegen volgsoftware aan mails naar studenten toe en pakken oud studenten hun paspoort af wanneer ze hun lening niet terugbetalen.

Systeem Risico Indicatie (SyRI)

Experts: Cihan Ugural en Sennay Ghebreab. Cihan is campagneleider van 'Voor 14' van de FNV, waar hij zich onvermoeibaar inzet voor de verhoging van het minimumloon. Sennay werkt aan de Universiteit van Amsterdam al jaren aan het blootleggen van vooroordelen in algoritmische systemen en bouwt aan eerlijke inzet van kunstmatige intelligentie

Met SyRI hebben we het niet over de Apple Assistent, maar over het Systeem Risico Indicatie: het privacy schendende speeltje van onze Landelijke Stuurgroep Interventieteams. Dit digitale surveillance-systeem koppelt persoonsgegevens van burgers aan elkaar - dat kunnen letterlijk alle soorten gegevens zijn - om onder meer uitkeringsfraude op te sporen. Het probleem? Ieder van ons wordt als potentieel verdachte gebrandmerkt en behandeld, en doelwit bij uitstek zijn mensen die zich al in een lastige maatschappelijke situatie bevinden en daardoor extra kwetsbaar zijn

ZonMW: kansrijke start voor kinderen met behulp van big data

Expert: Justine Pardoen, als oprichter van Bureau Jeugd en Media expert op het gebied van mediaopvoeding en digitale geletterdheid.

ZonMW gaat van start met een subsidieprogramma om de gezondheid van jonge kinderen in kaart te brengen. Een goede herkenning van kwetsbare gezinnen en kinderen om hen tijdig van goede zorg te kunnen voorzien, is een mooi streven. Maar wanneer dit met de hulp van big data gebeurt, begeef je je op glad ijs. De risico's op schadelijke overheidsbemoeienis worden door ZonMW onvoldoende erkend, er wordt gebrekkige software gebruikt die tot traumatische gevolgen kan leiden en van 'privacy' was bij de aankondiging überhaupt geen sprake. Het doel heiligt de middelen? Nooit wanneer het over jonge gezinnen gaat.

Ons publiek kon van eind augustus tot eind oktober gemotiveerd kandidaten nomineren voor de Publieksprijs. Door te stemmen, bepaalt het publiek welke genomineerde deze awards op z'n schouw kan zetten.

Google

Google werd bovengemiddeld vaak genomineerd voor de Publieksprijs, met een grote verscheidenheid aan motiveringen. Twee gedragingen worden het meest genoemd: het onaangekondigd meeluisteren met Google Home-apparaten en de onmogelijkheid om je aan de tentakels van de technologiereus te onttrekken. Volgens onze conservatieve schatting worden jaarlijks ruim 149.650 spraakopdrachten afgeluisterd. Tel daarbij op dat zeker meer dan een kwart van alle emails in Gmail geopend wordt en het wordt wel erg lastig controle te behouden over waar je online uitingen belanden. Internetgebruikers worden zo steeds vaker op ontransparante wijze het Google-ecosysteem ingezogen.

Sander Dekker, minister van Rechtsbescherming

Het helpt niet om iemand die een rekening of boete niet kan betalen, boos te benaderen. Die heeft hulp nodig. Om wanbetalers op de juiste manier te bejegenen gebruikt het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) zogenaamde betaalprofielen. De minister van Rechts­bescherming Sander Dekker wil graag “maatschappelijk verantwoord incasseren” en liet daarom onderzoek doen naar een bredere toepassing van zulke profielen. De onderzoekers vonden de regels die onze privacy moeten beschermen een sta-in-de-weg. Dat de minister het maatschappelijke belang van privacy volledig negeert, leverde hem een nominatie op.

Coosto

Als hofleverancier van social media monitoring aan onze overheid, lijkt het het Nederlandse Coosto totaal te ontbreken aan moreel kompas. Het bedrijf zorgt ervoor dat al jouw impulsieve tweets en andere openbare posts tot tien jaar na dato terug te vinden zijn in hun archieven. Grote klanten als supermarkten maken van de dienst gebruik voor communicatiedoeleinden. Maar onze eigen overheid (Nationaal Coordinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en de Nederlandse politie, om twee diensten te noemen) schakelt de data in voor permanente handhaving van de openbare orde en surveillance van burgers. In een analoge wereld zou dat ondenkbaar zijn.

We reiken elk jaar de Felipe Rodriguez Award uit aan een persoon die een positieve bijdrage heeft geleverd aan privacy en communicatievrijheid online. Daarmee richten we tijdens de Big Brother Awards niet alleen de blik op privacyschenders, maar zetten we ook onze internetidolen voor het voetlicht, die al sprekende en doende vechten om van het internet weer de publieke vrijplaats te maken die het ooit was.

Marleen Stikker

Het doet ons veel plezier de Award dit jaar te mogen uitreiken aan Marleen Stikker. Stikker stond aan de wieg van het internet en is altijd een voorvechter geweest van het medium. Waar sommigen onderweg dat enthousiasme verloren zijn en cynisch kijken naar de restanten van de grote beloftes die destijds gemaakt werden, is zij altijd in de potentie blijven geloven zonder haar kritische stem te verliezen.

Naast het uitreiken van de prijzen vindt er nog veel meer plaats tijdens de Awardshow. We kijken met experts naar de rode draad door de nominaties. Zaïre KriegerLees hier meer over Zaïre geeft een speciaal voor de gelegenheid geschreven spoken word performance. Tijdens de borrel presenteren we twee kunstwerken, mede gemodereerd door SETUPLees meer over het werk van SETUP, platform voor een technologisch-kritische samenleving. De presentatie van de avond is in handen van Roel Maalderink, bekend van onder andere Voxpop.Bekijk het YouTube-kanaal van Roel