Elk half jaar maakt de toezichthouder de tussenstand op van hoe het bij de geheime diensten gaat met het uitvoeren van de sleepwet. Op basis van die wet mogen de geheime diensten enorme bergen gegevens verzamelen. Nu blijkt dat ze dat helemaal niet aankunnen.

Ongerichte bevoegdheden

Zo mogen de geheime diensten tegenwoordig een sleepnet uitgooien, hacken via derde partijen en toegang krijgen tot gehele databanken. Hiermee verzamelen zij gigantische bergen gegevens, vooral van mensen die helemaal niets op hun kerfstok hebben. We waarschuwen al jaren voor het gevaar daarvan: het leidt tot zelfcensuur en beperkt de vrijheid om afwijkende meningen te delen.

Teveel aan gegevens

Maar de realiteit is misschien nog wat problematischer. Uit een nieuw rapport Lees hier het rapport van de toezichthoudervan de toezichthouder blijkt namelijk dat de geheime diensten nu al meer gegevens binnenharken dan ze kunnen verwerken. En nu hebben zij het sleepnet nog niet eens uitgeworpen. De wet verplicht de diensten om alle gegevens die zij binnenkrijgt binnen een jaar te beoordelen. Alles dat niet relevant is, moeten ze weggooien. Maar dat lukt ze niet.

Wetsovertreding is geen oplossing

Om dat “op te lossen” heeft een van de twee diensten – de AIVD – twee pleisters bedacht. De ene pleister is de gegevens een half jaar langer te bewaren dan de wet toestaat. De andere is dat de dienst niet meer de gegevens zelf, maar de hele berg in één keer beoordeelt. Een beoordeling in bulk. Dat vindt de toezichthouder zo erg, dat ze hiervoor een uitzondering maakt op haar voornemen om alleen over “risico’s” te praten. Ze is heel helder: dit mag écht niet. Punt.

Zijn de geheime diensten wel klaar voor het sleepnet?

Nog even over dat sleepnetLees hier hoe de diensten eerder werden teruggefloten bij het sleepnet. Dat wordt dus nog niet uitgeworpen, maar de diensten zijn wel aan het bedenken hoe ze dat het beste kunnen doen. Terwijl de diensten nu al meer gegevens verzamelen dan zij aankunnen zijn zij toch al bezig met hoe zij nog méér gegevens kunnen verzamelen. Wij zijn niet de enige met die verbazing. De toezichthouder schrijft: “Een wezenlijke vraag is of de AIVD en de MIVD klaar zijn voor de inzet van [het sleepnet]”. Het staat er letterlijk.

Conclusie

Voordat de wet aangenomen was pareerde het kabinet onze kritiek steevast met een “maak je geen zorgen, het komt goed”. Nou niet dus. De wet is nu al ruim anderhalf jaar in werking en de geheime diensten krijgen hun zaakjes maar niet op orde.Lees hier onze blog over de vorige tussenstand Zij overtreden de wet doorlopend. Om de vraag van de toezichthouder te beantwoorden: Nee, de diensten zijn niet klaarLees hier hoe wij eerder pleitten voor opschorting van bulkbevoegdheden om nog meer gegevens binnen te halen. De diensten moeten niet ongerichter, maar gerichter gaan werken.