We vieren dit jaar onze twintigste verjaardag, hoera! Dat doen we samen met jou, want jij geeft de digitale burgerrechten een stem. Speciaal voor deze gelegenheid interviewden we mensen die stil staan bij de rijke historie van Bits of Freedom. Mensen die de organisatie kleur geven en een gezicht. Een daarvan is Karin Spaink.

Bedreven verhalenverteller Karin Spaink is schrijver, journalistGa naar de website van Karin Spaink, columniste bij Het Parool, eindredacteur van Follow the MoneyLees de onderzoeksjournalistiek van Follow the Money en bovenal mede-oprichter van Bits of Freedom. Wanneer zij langs komt op kantoor dan gaat er echt een wereld open.

Het Begin

“Wie Bits of Freedom bedacht heeft in 1999?  Felipe Rodriquez Svensson, die toen directeur was van XS4ALL Felipe Rodriquez over het oprichten van XS4ALL in Netkwesties 1998Lees de publicaties van Felipe Rodiquez op zijn website. Zij deden veel op het gebied van gebruikersrechten en digitale rechten. Felipe had al snel het inzicht dat je de bescherming van zulke rechten niet alleen bij de provider moet leggen. Daar zal nu eenmaal een keer wrijving ontstaan, een 'conflict of interest'. Dus moest er een digitale burgerrechtenbeweging komen. Aanvankelijk heeft Felipe dat eerst met Maurice Wessling besproken, die toen woordvoerder was bij XS4ALL. Al vrij snel werd ik erbij gehaald en hebben we met ons drieën een plan bedacht. Maurice werd de eerste werknemer."

Explosie aan onderwerpen

“Aan alle kanten werd Bits of Freedom verwelkomd en de organisatie werd meteen serieus genomen. Direct kregen we te maken met een grote hoeveelheid aan onderwerpen. Anonimiteit online, nummerbordherkenning, het briefgeheim, internetabonnees die getapt werden, digitale vingerafdrukken: het domein explodeerde. We hadden een vliegende start wat dat betreft."

We zijn ook al vrij snel begonnen met het organiseren van de Big Brother AwardsIn het dossier van de Big Brother Awards staan alle edities en prijswinnaars op een rij., een ironische prijsuitreiking voor de grootste privacyschendersDe internationale Big Brother Awards op een rij, waaronder Nederland sinds 2002. Ik ben zelf tien keer voorzitter geweest en de allereerste keer heb ik gezegd: ‘Iedereen die erbij betrokken is, komt in galakleding.’ Niemand kende de Big Brother AwardsBekijk hier de allereerste Big Brother Awards die in 2002 georganiseerd werd en ik wilde het meteen groots neerzetten. Daarom ook niet ergens in een keldertje, maar gewoon in De Balie Amsterdam. We betrokken pers bij het bekendmaken van de nominaties en wisten zo allerlei thema’s over het voetlicht te brengen.”

Financieel onzeker

De beginjaren waren intensief voor het kleine team, waar later de tweede werknemer Sjoera Nas bij kwam naast Maurice Wessling: “We moesten in die tijd veel ontdekken en uitzoeken. Dat ging met vallen en opstaan. Het is flink vechten geweest, echt pionieren en hard werken. We leefden van jaar tot jaar: iedere keer weer sponsoren werven, hele dagen bellen en bedelen. Zonder Internet4ALL Meer informatie over de stichting Internet4ALL en Felipe RodriquezInterview met Felipe Rodriques over XS4ALL in NRC Handelsblad 1997 was Bits of Freedom zeker al vijf keer failliet geweest.

Niet alleen dankzij eigen investeringen: ze verleenden Bits of Freedom een bepaalde legitimiteit, waardoor andere clubs ook geld gingen geven. Dat de positieve Big Brother-prijs sinds een paar jaar Felipes naam draagt, is meer dan terecht.”

Noodplan

Naast de langdurige financiële zorgen, kwamen er meer taken bij en veranderde de samenstelling van de organisatie: “bijna tegelijkertijd maakte Maurice Wessling de overstap naar de Consumentenbond en kreeg Sjoera Nas een baan aangeboden bij wat nu Autoriteit Persoonsgegevens heet. Met die twee vaste medewerkers vertrokken jaren aan kennis en inzet.

Toen heb ik een noodplan gemaakt, waarin ik heb gezegd: ik ga het breder opzetten en een jaar interim-directeur om geld te werven. Ook wilde ik minimaal vier medewerkers. Dat plan was rond, maar toen ik drie weken later hoorde dat ik kanker had, hebben we Bits of Freedom in de koelkastLees over de stop in 2006 op NLnet gezet. Dat was in 2006, waarna Ot van Daalen in 2009 de doorstartLees het persbericht van de doorstart in 2009 realiseerde.”

Ze lacht wanneer ze dit alles zegt. Karin geniet duidelijk van het terugkijken op die 20 jaar historie:

Toekomst

Wat belangrijk is de komende jaren? Daar hoeft Karin Spaink niet lang over na te denken. “Het belangrijkste dat we ons moeten realiseren, is dat technologie tegenwoordig overal dwars doorheen zit, het is verweven met alles. De komende jaren zal het gaan over de manier waarop organisaties algoritmes en big data inzetten. Elke burger zal daarmee geconfronteerd worden. Dat zien we nu al, bijvoorbeeld in de zaken rondom SyRISyRI won in 2019 een Big Brother Award en de toeslagen affaire Column van Karin Spaink over de toeslagen affaire in Het Parool 2019bij de Belastingdienst.

Een tweede punt is dat er zo veel meer apparaten aan internet worden gekoppeld. Daarvan is vaak de beveiliging slecht of niet geregeld; je hebt vaak te maken hebt met een 'vendor lock-in' en bovendien gaan we over naar een model waar je geen eigenaar meer bent van je apparaten, maar dat je daar gebruiksrechten van huurt. Met als gevolg: minder controle, en minder rechten.

Ook een groot probleem: het energieverbruik van dit alles. Datacenters hebben nu al bijna meer energie nodig dan we kunnen leveren, en dan is 5G nog niet eens uitgerold. Wie bepaalt straks welke apparaten voorrang krijgen op het energienetwerk? Komende twintig jaar is er zeker nog genoeg om ons druk over te maken, daar twijfel ik echt niet aan.”