We vieren dit jaar onze twintigste verjaardag, hoera! Dat doen we samen met jou, want jij geeft de digitale burgerrechten een stem. Speciaal voor deze gelegenheid interviewden we mensen die stil staan bij de rijke historie van Bits of Freedom. Mensen die de organisatie kleur geven en een gezicht. Een daarvan is Joris van Hoboken.

Jarenlang is Joris van Hoboken actief betrokken geweest bij Bits of Freedom. In 2006 als werknemer, vanaf 2007 tot 2017 als bestuurslid waarvan de jaren 2012-2016 als voorzitter. Hij is senior onderzoeker aan het Instituut voor InformatierechtOntdek meer over het IVIR (IViR) aan de Universiteit van Amsterdam en hoogleraar aan de Vrije Universiteit BrusselLees het interview over de leerstoel die Joris in Brussel bekleedt. Hij heeft een indrukwekkende staat van dienst opgebouwd als specialistRecente publicaties staan op zijn eigen website op het gebied van informatierecht, bijna simultaan aan de groei van de burgerrechtenorganisatie.

Al vroeg in het gesprek benoemt hij een groot moment in de twintig jaar historie dat hem is bijgebleven, namelijk de doorstart in 2009 waar hij nauw bij betrokken was. “Ik maakte toen deel uit van het bestuur van een slapend Bits of Freedom. Ot van DaalenLees het interview met Ot van Daalen over zijn plan rond de herstart nam de leiding om de herstart vorm te geven en ik heb die doorstart en het nieuwe Bits of Freedom vanuit het bestuur geholpen. Met de steun van Internet4all en zijn initiatief is er een plan gemaakt waarmee we verder konden.”

Focus

Het is tijdens die doorstart in 2009 dat er wordt gekozen om een duidelijkere focus te leggen op communicatie-gerelateerde onderwerpen. 

“Vanaf het moment dat Bits of Freedom eind jaren negentig begon, is er een groei aan onderwerpen geweest: veel thema’s moesten gevolgd en bijgehouden worden. Met de steeds verdergaande digitalisering werd het speelveld van digitale burgerrechten steeds groter. Door de jaren heen heeft de organisatie zich daarom steeds goed de vraag moeten stellen wat de beste focus was.

Door de specifiekere focus van het nieuwe Bits of Freedom kon er gerichter gewerkt worden aan internet en communicatie, met als doel op dit gebied zo veel mogelijk impact te hebben. De doorstart is een flink proces geweest met vele hobbels die overwonnen werden, opererend in een veld dat groter en groter werd. Ook organisatorisch hebben we ons heel sterk ontwikkeld. Het nieuwe Bits of Freedom leverde de mooiste dingenBekijk de successen van de afgelopen jaren op!”

Kansen

Wanneer ik doorvraag op deze ‘mooie dingen’ dan komt al snel de persoonlijke waarde naar boven.

“Mijn belangrijkste motivatie was om mensen een kans te geven om bij de organisatie te werken. Van de geïnteresseerde burger tot vrijwilliger! Vaak hebben studenten er hun eerste of tweede werkplek gevonden. De mensen die voor Bits of Freedom werkten vonden daarna weer andere banen en vergroten het netwerk van de organisatie. Het laat zien voor mij hoe belangrijk het is om in mensen te investeren en hoe succesvol dat is. Het leverde een groot netwerk op en verbondenheid met het team.”

Een goed voorbeeld van evenementenBekijk het dossier Evenementen met een groot overzicht aan activiteiten waar veel vrijwilligers bij betrokken worden, zijn de jaarlijkse Big Brother AwardsZie het dossier van de Big Brother Awards en de expositie/quiz Vrijheid Exposed waarmee het bewustzijn rond internetvrijheid wordt vergroot.

Joris van Hoboken spreekt uit eigen ervaring: “zo heb ik zelf bij Bits of Freedom gewerkt rond mijn afstuderen in de rechten. Ik weet nog dat ik zelf dacht ‘wat gaaf dat ik deze kans krijg en dat ik mij mag ontwikkelen bij deze organisatie.’ Ik kende de organisatie van de nieuwsbrieven, die ik gebruikte om me te verdiepen in digitale rechten. Ik was onder de indruk hoe de debatten gevoerd werden en hoe de maatschappelijke discussie werd opgezocht. Voor mij was die ervaring heel bepalend.”

Waakhond

Bits of Freedom kent vele kanten, vele gezichten die ze door de jaren heen heeft laten zien. Wat spreekt hem daarin aan?

“Het is belangrijk voor Bits of Freedom om een solide expertise te houden en dat te combineren met de waakhondfunctie. Om dat goed te doen is het belangrijk om scherp te blijven en zo impact te hebben. Dat staat bij de kwaliteit en de scherpte van de bijdragen. Coalities vormen, politiek een rol durven spelen, hoort daar ook bij. Voor mij was het netneutraliteitdebatLees meer in het dossier Netneutraliteit een van de beste momenten die de organisatie gekend heeft.

Video gemaakt door XS4ALL in 2018 over Netneutraliteit.

Wat daarnaast belangrijk blijft, is een activistische houding durven innemen. Dat is een belangrijke kant van Bits of Freedom waarmee mensen zich kunnen verbinden. Het is daarnaast een platform waar expertise gebundeld wordt. Het is van belang om de focus en eigenheid te bewaren, maar ook de schroom die soms bestaat om samen te werken met anderen te overwinnen. Het is leerzaam en waardevol om samen op te trekken."

Hoe kijkt Joris van Hoboken naar het bestuur en de rol die deze vervult?

“Het bestuurBekijk het recente jaarverslag 2018 over de samenstelling van het bestuur (pag16) richtte zich altijd op de organisatie en het de financiën. We kozen bij de herstart in 2009 voor een redelijk actief bestuur dat betrokken was bij de organisatie. Het is gelukt steeds volwassener te worden en belangrijke geldschieters aan ons te binden door het fantastische werk van de organisatie. En donateurs werden een groot deel van de vaste inkomsten, dat is echt goud waard!"

Toekomst

“Het zwaartepunt van de discussie is aan het verplaatsen naar de regulering en het gebruik van algoritmes en kunstmatige intelligentie. Wanneer ik naar de toekomst kijk, dan zie ik vooral de grote vragen rondom de steeds grotere macht van een aantal bedrijven: de enorme reikwijdte die ze hebben in het aanbod van hun diensten en hoe zij zich tot ons en de samenleving verhouden.

Niet alleen burgers, maar ook overheden kampen met een enorme informatieasymmetrie. Er is veel te weinig kennis en kritisch inzicht in het opereren van deze actoren, die zich zelf steeds meer gaan gedragen als overheden. We hebben te maken met een digitale samenleving met nieuwe machtsverhoudingen. Daar ligt een belangrijke uitdaging ook voor Bits of Freedom.”