Er staat veel druk op het kabinet om de intelligente lockdown af te bouwen. Minister van Volksgezondheid zegt "behoedzaam en verstandig" te willen opereren. In haar haast lijkt het ministerie echter te kiezen voor schijnveiligheid in plaats van duurzame oplossingen. De menselijke maat en de mens worden daarbij uit het oog verloren.

Een app met veel vragen

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport onderzoekt welke apps kunnen bijdragen aan de bestrijding van het coronavirus. Een app waarmee je in contact kunt komen met een huisarts, ten eerste. En een app die ons waarschuwt wanneer we in de buurt zijn geweest van iemand die besmet blijkt. De vraagstukken die het ministerie wil oplossen zijn nauwelijks in kaart gebracht. Deskundigen uit alle denkbare domeinen, waaronder de geneeskunde, hebben aan de noodrem getrokken. En toch drukt het ministerie door.

En hoe! Het ministerie publiceerde afgelopen zaterdag een call waarop binnen 68 uur, over een lang Paasweekend, moest worden gereageerd. Ze vroeg om oplossingen die "binnen enkele dagen breed uitgerold kunnen worden naar burgers in Nederland." Transparantie over de vervolgstappen in het aanbestedingsproces is geschrapt "wegens dwingende spoed". Wat blijft er over? Een overhaast proces dat een ongedefinieerd probleem adresseert.

Wat weten we wél?

Onze overheid moet niet alleen onze gezondheid beschermen, maar ook onze vrijheden. Daarom publiceerden wij precies een week geleden, samen met andere deskundigen op het gebied van informatietechnologie, computerbeveiliging, en de bescherming van fundamentele grondrechten, een lijst van uitgangspuntenManifest: "Veilig tegen corona". Als (als!) er een contactonderzoek-app moet komen, dan op deze manier. De ambtenaren hebben die lijst van eisen gezien, maar hebben lang niet alle voorwaarden overgenomen. Zo stelt het ministerie dat de "gegevens die je smartphone verlaten op geen enkele wijze iets mogen zeggen over verplaatsingsgedrag, tijdstip, locatie of sociale netwerk van die persoon." Maar al die gegevens heb je voor het doen van contactonderzoek überhaubt helemaal niet nodig. Waarom worden die dan wel verzameld?

Daarnaast gaat de inzet van de app voor contactonderzoek alleen goed werken als veel mensen de app installeren. Dat doen mensen enkel als de app veilig en betrouwbaar is. Daarvoor moet de broncode openbaar zijn, zodat onafhankelijke deskundigen de werking ervan op elk moment kunnen controleren. En eventuele kwetsbaarheden snel kunnen opsporen. De ambtenaren van het ministerie hebben helaas nu net deze eis niet van ons overgenomen. Waarom niet?

De haast en dit gebrek aan openheid geeft ook weinig vertrouwen in de grondigheid van dit kabinet. Zo schrijft het ministerie dat ze met zo'n app vooral mensen "met een verhoogde kans op ernstig beloop" wil kunnen helpen. Het RIVM vertelt ons dat dat vooral ouderen zijn. En het CBS vertelt ons dat in 2019 zo'n 50% van mensen boven de 75 jaar geen smartphone bezitten. Hoe gaat een app deze mensen helpen? Het ministerie gelooft blijkbaar wel in een app voor alles, maar niet in een oplossing voor iedereen.

Wij willen leiderschap, geen bestuur

Bij iedereen dringt het besef door dat we nog wel even in een "anderhalvemetersamenleving" zullen leven. Des te belangrijker is het dat we nu kiezen voor duurzame oplossingen. Niet investeren in apps, maar in goede zorg. Mooie bijvangst: in tegenstelling tot meer surveillance, worden we van meer zorg ook op de lange termijn beter.