Met de snelheid van het licht worden corona-apps ontwikkeld. Ondertussen blijven cruciale vragen over nut en noodzaak onbeantwoord, waarmee de indruk wordt gewekt dat er over onze rechten en vrijheden heen gewalst wordt. Gaat het de Autoriteit Persoonsgegevens lukken de benodigde duidelijkheid af te dwingen?

Als een olifant in een porseleinkast

Het Ministerie van Volgsgezondheid, Welzijn en Sport verkent op volle snelheid de mogelijkheid om een corona-app in te zetten. In rap tempo zijn bedrijven opgetrommeld om met een werkende app te komen en binnen een paar dagen wordt er een keuze gemaakt. Het ministerie loopt als een olifant in een porseleinkast, maar blijft stellig volhouden dat de privacy geborgd zal worden. Het proces verloopt zo overhaast dat we ons ernstige zorgenBurgerrechtenorganisaties slaan alarm over werkwijze Ministerie Volksgezondheid maken over de zorgvuldigheid. En die is noodzakelijk bij drastische maatregelen die behoorlijk inbreuk maken op onze rechten en vrijheden.

De Autoriteit Persoonsgegevens is aan zet

Gelukkig is er nog een toezichthouder die de maatregelen moet toetsen: de Autoriteit Persoonsgegevens. De Autoriteit Persoonsgegevens geeft aanAP toets opzet corona-apps zorgvuldig te gaan kijken naar de opzet van de corona-apps die door het kabinet overwogen worden. “Als een app die het kabinet kiest niet voldoet aan de eisen die de privacywet stelt, kan de AP de overheid verbieden de app in te zetten.”

Merkwaardig is echter dat de Autoriteit Persoonsgegevens in haar aankondiging de nadruk legt op het beoordelen van eigenschappen van de voorgelegde apps: de hoeveelheid data die verzameld wordt, de beveiliging en het risico dat de gegevens in verkeerde handen vallen. Natuurlijk zijn dat belangrijke aspecten, maar nog belangrijker is de vraag of de app überhaupt wel gewenst is. Is de maatregel proportioneel ten opzichte van de inbreuk op de rechten en vrijheden van mensen? Is de verwachting dat dit echt gaat bijdragen aan een oplossing? En voor welk probleem dan precies? Dat zijn vragen waarop vage antwoorden niet volstaan. Voordat de Autoriteit Persoonsgegevens de inhoud induikt moet daar eerst duidelijkheid over komen.

Waar zijn we nu eigenlijk mee bezig?

De Autoriteit Persoonsgegevens kan daarin een voorbeeld nemen aan haar Duitse collega toezichthouderDe Duitse toezichthouder over een corona-app: “Voor een beoordeling op grond van de wetgeving inzake gegevensbescherming ontbreekt het mij momenteel aan informatie over de vraag of de app en de procedure die het beoogt, geschikt zijn voor het doel en of de beoogde doelen daadwerkelijk kunnen worden bereikt”, vertelt Urlich Kelber, de Duitse privacytoezichthouder. Hij geeft aan pas te kunnen beoordelen als er meer informatie komt. Daarmee wordt even op de rem getrapt en een stapje terug gedaan om de vraag te stellen: waar zijn we nu eigenlijk mee bezig? Dat is van absolute noodzaak, want ondoordachte oplossingen kunnen meer schade toebrengen dan baat hebben.

Autoriteit Persoonsgegevens: blijf scherp!

Terwijl de noodoplossingen door de crisisteams in rap tempo worden bedacht, is het aan de Autoriteit Persoonsgegevens voorbij de waan van de dag te kijken. Zij moet kritisch toetsen met de korte en lange termijn effecten voor ogen. Juist in tijden van crisis is het van belang fundamentele rechten in acht te nemen en waakzaam te zijn voor het behoud van onze democratische rechtsstaat en vrije samenleving. De Autoriteit Persoonsgegevens vervult daarin een essentiële rol.