Vandaag vindt in de Tweede Kamer een hoorzitting plaats over de plannen voor een corona-app van de Minister van Volksgezondheid. Wij geven tijdens de hoorzitting een toelichting op onze visie. Dit is de tekst die we daar uitspreken.

Deze tekst werd op 22 aprilBekijk alle bijdragen terug via Debat Gemist. door directeur Evelyn Austin uitgesproken in de Tweede Kamer.

Bedankt voor uw uitnodiging om vandaag te mogen spreken.

15 dagen geleden kondigde de minister van Volksgezondheid aan dat hij de inzet van contactonderzoek-apps wilde onderzoeken. 14 dagen geleden formuleerde Bits of Freedom met de Veilig tegen Corona-coalitie de randvoorwaarden en uitgangspunten waaraan zo'n app zou moeten voldoen. Áls, zeiden we, dan op deze manier.

Het kabinet kan ondertussen nog steeds niet aantonen dat de inzet van deze app noodzakelijk en proportioneel is. Zij toonde afgelopen weken geen besef van de consequenties en risico's van deze maatregel, en wimpelde uw en onze vragen hier over af. Hierdoor hebben wij op dit moment als samenleving, en in het bijzonder u als Kamer, de verantwoordelijkheid om deze maatregel niet te accepteren.

Al jaren wordt ons voorgehouden dat in big data de oplossingen besloten liggen voor alle problemen die onze maatschappij voor staan. Meten is weten. Of beter nog: als je voldoende data hebt, kun je de data voor je laten beslissen. Een manier van kijken naar de wereld die van morele keuzes rekensommen maakt. Die verantwoordelijkheid voor de gemaakte beslissing afschuift, het liefst op de miskleun die zichzelf in de kijker van de algoritmische meesters wist te spelen. Ik hoef deze Kamer vast niet te herinneren aan de toeslagenaffaire, of aan SyRi.

Daarom wil Bits of Freedom de Kamer het volgende op het hart drukken.

Ten eerste: Technologie is geen doel op zich, en geen waardenvrij gereedschap. Misschien zal de minister straks weer aan zijn tekentafel zitten, zoals zovelen hem gevraagd hebben te doen. Als dat gebeurt, dan moet de minister doordrongen zijn van het feit dat alleen vanuit een grondige probleemanalyse en zorgvuldige afweging van alle mogelijke opties, voor een geschikt middel kan worden gekozen.

Ten tweede: Elke oplossing, ook een technologische, komt terecht in levende structuren en systemen. Onze focus, en die van onze beweging, heeft de afgelopen weken vooral gelegen op de technologie. Maar geen enkele technologische maatregel mag geïntroduceerd worden zonder maatschappelijke specificaties. En hier liggen nog heel veel vragen. Welke concrete maatregelen neemt het kabinet om te voorkomen dat werkgevers, onderwijsinstellingen of winkels consequenties verbinden aan het al dan niet gebruik van de app? Hoe waarborgt zij omkeerbaarheid? Hoe garandeert het kabinet dat de lusten en de lasten van dit middel, evenredig over de bevolking verdeeld zijn?

Tot slot. Bits of Freedom twijfelt niet aan de intenties van de ambtenaren die de afgelopen twee weken aan het werk zijn geweest. Wel hebben we grote zorgen over de uitgangspunten waarmee ze aan het werk zijn gezet. Ook gister werden tijdens de technische briefing juist uw fundamentele vragen niet beantwoord. Zolang het ministerie zich blijft verschuilen, moeten wij onze eigen conclusies trekken.