Weet je nog? Op 21 maart 2018 stemden we tegen de invoering van de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv). Uit de maatschappelijke discussie die aan het referendum vooraf ging bleek duidelijk dat er fundamentele bezwaren tegen deze wet bestonden, en hij werd dan ook door een meerderheid van de stemmers niet geaccepteerd. Het kabinet kwam met een voorstel voor een aantal kleine wijzigingen, die geenszins aan deze fundamentele bezwaren tegemoet komen. De wet trad op 1 mei van dat jaar gewoon in werking.

Deze blog werd eerder vandaag gepubliceerd als opinie in Trouw en op Joop.nl

De uitkomst van het referendum dreigt aan de kant te worden geschoven

Woensdagochtend 3 juni wordt het voorstel van de gewijzigde wet eindelijk in de Tweede Kamer besproken. De verbeterpunten die in de maatschappelijke discussie naar voren kwamen zijn genegeerd. Wij vinden het ontoelaatbaar dat de uitkomst van het referendum niet serieus wordt genomen. Het is nu aan de Kamerleden om alsnog naar dit duidelijke signaal te luisteren.

Onze fundamentele bezwaren blijven staan

De volgende fundamentele bezwaren blijven overeind: het sleepnet zit nog steeds in de wet, waardoor er op grote schaal stelselmatig getapt mag worden en onschuldige burgers onterecht in het vizier van de geheime diensten komen.

Dit gebeurt ook bij de informantenbevoegdheid, die de diensten kunnen inzetten om direct toegang te krijgen tot gehele databanken. Voor andere bevoegdheden waarmee zij toegang tot een enorme bak data kunnen krijgen gelden strengere waarborgen. Maar bij deze bevoegdheid niet.

De diensten mogen ook nog steeds gegevens van Nederlandse burgers, zonder dat ze die zelf hebben bekeken, delen met buitenlandse diensten. Ze geven zo de controle over die gegevens nagenoeg uit handen, en hoe kunnen ze zo garanderen dat onze rechten of het Nederlands belang niet wordt geschonden? Er is zelfs geen voorafgaande toetsing door de toezichthouder, de TIB, vereist voordat deze gegevens kunnen worden uitgewisseld.

Het is onverstandig dat onze geheime diensten gebruik maken van onbekende kwetsbaarheden in software en deze niet bij de maker hoeven te melden. Hierdoor kunnen ook kwaadwillenden de kwetsbaarheden gebruiken om in systemen binnen te dringen.

Ten slotte is er een toezichtsgat. Terwijl de geheime diensten steeds meer internationaal samenwerken, is de toezichthouder gebonden aan nationale grenzen, waardoor een deel van het inlichtingenwerk en de gedeelde gegevens zich aan het toezicht onttrekt. Daarnaast zijn oordelen van de toezichthouder, de CTIVD, niet bindend en is zij dus niet in staat de diensten een halt toe te roepen, mocht dit nodig zijn.

Uit de rapporten van deze toezichthouder blijkt dat de diensten nu al, zonder dat het sleepnet is ingezet, meer gegevens verzamelen dan zij aan kunnen. Extra waarborgen die ervoor zorgen dat de diensten gerichter gegevens verzamelen, zullen dus ook hun eigen werk ten goede kunnen komen.

Laat onze stem niet verloren gaan

De maatschappelijke discussie over hoe ver we vinden dat de geheime diensten mogen gaan in hun verzamelwoede heeft niet meer dezelfde aandacht als rond het referendum. Dat is ook niet zo gek, gezien het kabinet de bespreking van hun reactie maar liefst twee jaar weet uit te stellen. Dat betekent niet dat mensen zich geen zorgen meer maken over deze wet. Wij roepen de Tweede Kamer op om deze zorgen net zo serieus te nemen als de miljoenen mensen die twee jaar geleden naar de stembus gingen. Laat onze stem niet verloren gaan, ga niet akkoord met deze cosmetische aanpassingen, maar zorg voor een fundamenteel betere wet!